مراقبت های بعد از تعویض مفصل لگن بخش حیاتی از روند درمانی بیمار محسوب می‌شود و نقش مستقیم در موفقیت عمل دارد. این مراقبت‌ها شامل رعایت اصول حرکتی، استفاده صحیح از وسایل کمکی، انجام تمرینات بازتوانی، کنترل درد، تغذیه مناسب و توجه به هشدارهای پزشکی است. اگر بیمار و خانواده او این نکات را با دقت دنبال کنند، بازگشت به زندگی عادی سریع‌تر و ایمن‌تر خواهد بود. در این مقاله به سوالات متداول بیماران درباره مراقبت های بعد از تعویض مفصل لگن پاسخ داده می‌شود تا مسیری روشن برای دوران نقاهت داشته باشید.
اهمیت دانستن مراقبت های بعد از جراحی مفصل لگن
دانستن مراقبت های بعد از جراحی تعویض مفصل لگن برای جلوگیری از عوارض و موفقیت کامل عمل ضروری است. رعایت این نکات باعث کاهش خطر مشکلاتی مثل عفونت، دررفتگی مفصل و لخته خون می‌شود و همچنین سرعت بازگشت به زندگی عادی را افزایش می‌دهد. مهم‌ترین مواردی که بیمار و خانواده باید بدانند عبارتند از:
- رعایت وضعیت صحیح نشستن، خوابیدن و بلند شدن برای جلوگیری از دررفتگی مفصل
- استفاده از وسایل کمکی مثل واکر یا عصا تا زمان توصیه پزشک
- انجام تمرینات فیزیوتراپی برای تقویت عضلات و افزایش دامنه حرکتی
- توجه به تغذیه مناسب برای ترمیم سریع‌تر و تقویت استخوان‌ها
- شناسایی علائم هشداردهنده مثل تب، درد شدید یا ورم غیرعادی و مراجعه سریع به پزشک
این آگاهی‌ها هم روند بهبودی را آسان‌تر می‌کند و هم طول عمر مفصل مصنوعی را افزایش می‌دهد.
شما می توانید برای اطلاعات بیشتر و مشاوره با دکتر علیرضا میرزاصادقی جراح و متخصص ارتوپد در تهران مشورت کنید.
در ادامه راه های ارتباطی با متخصص ارتوپدی در سعادت آباد را قرار دادیم:
در روز های اول بعد از تعویض مفصل لگن چه اقداماتی لازم است؟
روزهای ابتدایی بعد از جراحی مهم‌ترین بخش دوران نقاهت محسوب می‌شوند. در این زمان بدن در شرایط آسیب‌پذیر قرار دارد و کوچک‌ترین بی‌احتیاطی ممکن است نتیجه عمل را تحت تاثیر قرار دهد. در بیمارستان تیم پزشکی به صورت مداوم وضعیت بیمار را تحت نظر می‌گیرد تا از بروز عفونت، خونریزی یا لخته جلوگیری شود.
بیمار باید در همان روزهای اول به کمک پرستار حرکات ساده‌ای مانند نشستن روی صندلی، ایستادن با واکر و قدم زدن چند متری را انجام دهد. این حرکات از خشکی عضلات و تشکیل لخته خون در پاها پیشگیری می‌کند. کنترل درد با داروهای تجویز شده، استفاده از جوراب ضد آمبولی، تغییر وضعیت بدن روی تخت و مصرف مایعات کافی از جمله اقدامات اساسی در این مرحله هستند.
دستورالعمل های بعد از جراحی تعویض مفصل لگن
رعایت دستورالعمل های بعد از جراحی تعویض مفصل لگن مهم‌ترین عامل در موفقیت عمل و جلوگیری از عوارض جدی است. بیمار باید بداند که هر مرحله از زندگی پس از جراحی شامل اصول خاصی است؛ از نحوه نشستن و راه رفتن گرفته تا تغذیه و مراقبت از زخم. اجرای درست این دستورالعمل‌ها باعث می‌شود روند بهبودی سریع‌تر پیش برود، درد کاهش یابد و طول عمر مفصل مصنوعی افزایش پیدا کند. برای درک بهتر، مهم‌ترین دستورالعمل‌ها در جدول زیر آورده شده‌اند:
| دسته‌بندی | دستورالعمل‌ها | توضیحات تکمیلی |
|---|---|---|
| حرکتی | استفاده از واکر یا عصا | تا زمان توصیه پزشک برای جلوگیری از فشار بیش از حد بر مفصل |
| اجتناب از خم شدن بیش از 90 درجه | هنگام نشستن و برخاستن باید زاویه لگن کنترل شود | |
| خوابیدن روی پشت یا پهلوی سالم با بالش بین پاها | از فشار به مفصل جلوگیری می‌کند | |
| حرکت‌های کوتاه و پیوسته | مانع تشکیل لخته خون در پاها می‌شود | |
| پزشکی | مصرف داروهای مسکن و ضدلخته | طبق نسخه پزشک، هرگز خودسرانه قطع نشود |
| کنترل درد با دارو و کمپرس سرد | برای تحمل بهتر فعالیت‌های روزمره | |
| مراجعه به پزشک در صورت درد شدید یا ورم ناگهانی | برای پیشگیری از عوارض احتمالی | |
| بهداشت زخم | تمیز و خشک نگه داشتن پانسمان | جلوگیری از عفونت محل جراحی |
| بررسی علائم عفونت (ترشح، قرمزی، تب) | نیاز به اقدام سریع پزشکی دارد | |
| تغذیه‌ای | مصرف پروتئین (مرغ، ماهی، حبوبات) | ترمیم عضلات و بافت‌ها |
| مصرف لبنیات و سبزیجات غنی از کلسیم | تقویت استخوان‌ها | |
| نوشیدن آب کافی | بهبود گردش خون و ترمیم زخم | |
| پرهیز از غذاهای پرچرب و شیرین | برای کنترل وزن و کاهش فشار روی مفصل | |
| بلندمدت | اجتناب از فعالیت‌های سنگین مانند دویدن و پرش | برای افزایش طول عمر مفصل |
| استفاده از کفش راحت و بدون پاشنه | کاهش فشار روی لگن و زانو | |
| پرهیز از نشستن روی صندلی کوتاه یا توالت ایرانی | جلوگیری از خم شدن بیش از حد لگن | |
| معاینه دوره‌ای توسط پزشک | برای بررسی وضعیت مفصل و جلوگیری از عوارض |
چگونه بعد از تعویض مفصل لگن حرکت کنیم؟
بعد از ترخیص، بخش زیادی از مسئولیت مراقبت به عهده بیمار و خانواده او است. خانه باید قبل از بازگشت بیمار آماده‌سازی شود؛ مثلا صندلی‌ها باید ارتفاع مناسبی داشته باشند، فرش‌های کوچک یا وسایل لغزنده جمع‌آوری شوند و سرویس بهداشتی مجهز به صندلی توالت فرنگی یا دستگیره کمکی باشد.
حرکت در خانه باید با واکر یا عصا آغاز شود. هنگام بالا رفتن از پله‌ها ابتدا پای سالم و هنگام پایین آمدن ابتدا پای عمل‌شده حرکت می‌کند. در هنگام نشستن زانو نباید بالاتر از لگن قرار گیرد. خوابیدن روی پهلوی مخالف جراحی همراه با یک بالش بین پاها فشار روی مفصل را کاهش می‌دهد. رعایت این نکات ساده اما دقیق، احتمال دررفتگی مفصل و ایجاد آسیب مجدد را به شدت کم می‌کند.
چه کارهایی بعد از تعویض مفصل لگن ممنوع است؟
بسیاری از بیماران به دلیل ناآگاهی حرکاتی انجام می‌دهند که برای مفصل مصنوعی خطرناک است. این حرکات ممکن است منجر به دررفتگی یا آسیب جدی شوند.
- نشستن روی صندلی‌های کوتاه یا زمین که باعث خم شدن بیش از حد لگن می‌شود
- خم کردن بدن به جلو هنگام بستن بند کفش یا برداشتن وسیله
- چرخاندن ناگهانی پا به داخل یا خارج
- گذاشتن پای عمل‌شده روی پای دیگر در هنگام نشستن
- انجام فعالیت‌های ورزشی سنگین مانند فوتبال، دویدن یا پرش
پرهیز از این موارد به ویژه در 6 ماه اول حیاتی است. رعایت این محدودیت‌ها تضمین‌کننده دوام و سلامت مفصل جدید خواهد بود.
نتیجه گیری
مراقبت های بعد از تعویض مفصل لگن به همان اندازه عمل جراحی اهمیت دارند و نقش اصلی را در موفقیت درمان و کیفیت زندگی بیمار ایفا می‌کنند. رعایت اصولی مانند وضعیت صحیح بدن در هنگام نشستن و خوابیدن، استفاده از وسایل کمکی، انجام تمرینات فیزیوتراپی، تغذیه سالم و کنترل علائم هشداردهنده می‌تواند سرعت بهبودی را افزایش دهد و از عوارض احتمالی جلوگیری کند.