دررفتگی کشکک زانو یکی از آسیب‌های شایع مفصل زانو است که بیشتر در افراد فعال و ورزشکار دیده می‌شود. این آسیب زمانی رخ می‌دهد که کشکک از موقعیت طبیعی خود در شیار استخوان ران خارج شود. این جابجایی می‌تواند درد شدید، تورم و محدودیت حرکتی به وجود آورد و در صورت تکرار، عملکرد زانو را مختل کند. آشنایی با علل، علائم و روش‌های درمان این مشکل به افراد کمک می‌کند تا هم از بروز آن پیشگیری کنند و هم در صورت وقوع، بهترین تصمیم درمانی را بگیرند.
دررفتگی کشکک زانو چیست؟
دررفتگی کشکک زانو یک آسیب مفصلی است که زمانی رخ می‌دهد که کشکک یا همان استخوان کوچک جلوی زانو، از جای طبیعی خود در شیار استخوان ران خارج شود. در حالت طبیعی کشکک داخل یک شیار استخوانی حرکت می‌کند و هنگام خم و راست شدن پا، مسیر مشخصی دارد. اما اگر بر اثر ضربه، پیچش ناگهانی یا ضعف رباط‌ها و عضلات اطراف زانو نیروی غیرعادی به آن وارد شود، کشکک از مسیر خود خارج شده و جابجا می‌شود.
شما می توانید برای اطلاعات بیشتر و مشاوره با دکتر علیرضا میرزاصادقی جراح و متخصص ارتوپد در تهران مشورت کنید.
در ادامه راه های ارتباطی با بهترین جراح زانو در تهران را قرار دادیم:
دررفتگی کشکک زانو چگونه اتفاق می‌افتد؟
دررفتگی کشکک زانو بر اثر ضربه مستقیم، پیچش ناگهانی یا حرکات شدید ورزشی رخ می‌دهد. کشکک در جایگاه خاصی در استخوان ران قرار دارد و توسط رباط‌ها و عضلات اطراف ثابت نگه داشته می‌شود. هنگامی که نیروهای غیرطبیعی به زانو وارد شود یا رباط‌ها ضعیف باشند، کشکک به بیرون از شیار استخوانی ران جابجا می‌شود. این جابجایی اغلب به سمت خارج رخ می‌دهد.
چه علائمی نشان می‌دهد که دچار دررفتگی کشکک زانو شده‌ایم؟
از علائم شایع این مشکل می‌توان به درد ناگهانی و شدید در جلوی زانو، تورم سریع، تغییر شکل ظاهری مفصل، محدودیت حرکت و ناتوانی در راه رفتن اشاره کرد. بعضی بیماران احساس می‌کنند که زانویشان قفل کرده یا چیزی در جای خود قرار ندارد. در موارد شدید، کبودی و خونریزی زیر پوستی نیز دیده می‌شود.
چه عواملی خطر دررفتگی کشکک زانو را افزایش می‌دهند؟
عوامل مختلفی احتمال بروز این مشکل را بالا می‌برند. برخی افراد به صورت ژنتیکی دارای شیار کم عمق در استخوان ران هستند و کشکک راحت‌تر جابجا می‌شود. ضعف عضلات چهارسر ران، آسیب‌های قبلی رباط‌ها، انعطاف زیاد مفصل‌ها، صافی کف پا، فعالیت‌های ورزشی پر برخورد و حتی استفاده از کفش نامناسب نیز می‌توانند زمینه ساز دررفتگی شوند.
بیشتر بخوانید : دررفتگی مفصل زانو
چگونه می‌توان دررفتگی کشکک زانو را تشخیص داد؟
پزشک برای تشخیص این مشکل ابتدا معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و موقعیت کشکک را بررسی می‌کند. در بسیاری از موارد برای اطمینان بیشتر از تصویربرداری مانند رادیوگرافی یا ام آر آی زانو استفاده می‌شود. این تصاویر نشان می‌دهد که آیا کشکک به جای خود بازگشته یا همچنان جابجا مانده است و همچنین وضعیت رباط‌ها و غضروف بررسی می‌شود.
درمان دررفتگی کشکک زانو به چه روش‌هایی انجام می‌شود؟
درمان به شدت آسیب بستگی دارد. در موارد خفیف، کشکک با یک حرکت توسط پزشک به جای خود بازگردانده می‌شود. سپس از آتل یا زانوبند برای ثابت نگه داشتن مفصل استفاده می‌شود. داروهای ضد درد و ضد التهاب نیز تجویز می‌شوند. در ادامه، فیزیوتراپی نقش مهمی در تقویت عضلات اطراف زانو و جلوگیری از تکرار دررفتگی دارد. در موارد شدید یا تکراری، جراحی برای ترمیم رباط‌ها یا اصلاح ساختار استخوانی ضروری است.
چه زمانی جراحی برای درمان دررفتگی کشکک زانو لازم است؟
اگر دررفتگی همراه با پارگی رباط‌ها یا آسیب غضروفی شدید باشد، جراحی توصیه می‌شود. همچنین افرادی که دچار دررفتگی مکرر می‌شوند و درمان‌های غیرجراحی برایشان کافی نیست، کاندید عمل جراحی هستند. در جراحی ممکن است رباط‌ها بازسازی شوند یا کشکک در موقعیت درست فیکس شود.
آیا فیزیوتراپی در بهبود دررفتگی کشکک زانو موثر است؟
بله. فیزیوتراپی یکی از اصلی‌ترین بخش‌های درمان است. تمرین‌های تقویتی برای عضلات چهارسر ران، به ویژه عضله پهن داخلی، کمک می‌کند کشکک در مسیر صحیح خود حرکت کند. همچنین تمرین‌های کششی برای عضلات همسترینگ و پشت ران باعث کاهش فشار بر کشکک می‌شود. استفاده از تکنیک‌های الکتروتراپی، ماساژ و آموزش حرکت‌های صحیح نیز بخشی از برنامه درمانی است.
آیا دررفتگی کشکک زانو در ورزشکاران شایع‌تر است؟
ورزشکارانی که در رشته‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال یا ژیمناستیک فعالیت دارند، بیشتر در معرض این آسیب هستند. حرکات سریع، تغییر جهت ناگهانی، پرش و فرود نادرست باعث فشار زیاد بر مفصل زانو می‌شود. بنابراین پیشگیری در این گروه اهمیت زیادی دارد و تمرین‌های تقویتی و گرم کردن قبل از ورزش ضروری است.
چگونه می‌توان از دررفتگی کشکک زانو پیشگیری کرد؟
پیشگیری بر اساس تقویت عضلات ران، حفظ وزن مناسب، استفاده از کفش استاندارد و انجام حرکات کششی و گرم کردن پیش از فعالیت ورزشی است. کسانی که سابقه دررفتگی دارند باید حتما از زانوبند یا تجهیزات محافظتی استفاده کنند. آموزش روش صحیح دویدن، پریدن و تغییر جهت نیز به کاهش آسیب کمک می‌کند.
چه عوارضی در صورت بی‌توجهی به درمان دررفتگی کشکک زانو ایجاد می‌شود؟
اگر فرد پس از دررفتگی به پزشک مراجعه نکند یا درمان را جدی نگیرد، عوارضی مانند ناپایداری مکرر زانو، آسیب غضروفی، آرتروز زودرس، کاهش توانایی حرکتی و درد مزمن ایجاد خواهد شد. این عوارض می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت کاهش دهد.
روند بهبودی دررفتگی کشکک زانو چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان بهبودی بسته به شدت آسیب متفاوت است. در موارد خفیف، فرد پس از چند هفته استراحت و فیزیوتراپی به زندگی عادی بازمی‌گردد. اما در آسیب‌های شدید یا پس از جراحی، دوره بهبودی ممکن است چند ماه طول بکشد. رعایت دقیق دستورات پزشک و انجام تمرین‌های توانبخشی روند بهبود را سریع‌تر می‌کند.
آیا دررفتگی کشکک زانو در کودکان نیز رخ می‌دهد؟
بله، این مشکل در کودکان و نوجوانان نیز دیده می‌شود، به ویژه کسانی که در فعالیت‌های ورزشی شرکت می‌کنند. در این سنین به دلیل شل بودن رباط‌ها و رشد سریع استخوان‌ها احتمال جابجایی کشکک بیشتر است. والدین باید در صورت بروز هر گونه درد یا تغییر شکل زانو در کودک، سریع به پزشک مراجعه کنند.
زندگی بعد از دررفتگی کشکک زانو چگونه است؟
بسیاری از بیماران پس از درمان صحیح به زندگی عادی بازمی‌گردند. با این حال رعایت نکات مراقبتی و انجام تمرین‌های پیشگیرانه ضروری است. بازگشت به ورزش باید به صورت تدریجی و زیر نظر متخصص انجام شود. همچنین استفاده از زانوبند در فعالیت‌های سنگین توصیه می‌شود.
آیا رژیم غذایی در بهبود دررفتگی کشکک زانو نقشی دارد؟
رژیم غذایی سالم و غنی از کلسیم، ویتامین D و پروتئین به ترمیم استخوان و بافت‌ها کمک می‌کند. مصرف سبزیجات تازه، لبنیات کم چرب، ماهی و مغزها برای تقویت استخوان‌ها و مفاصل مفید است. نوشیدن آب کافی نیز به حفظ سلامت مفاصل کمک می‌کند.
چه کسانی بیشتر در معرض دررفتگی کشکک زانو هستند؟
زنانی که لگن عریض‌تری دارند، افراد با سابقه خانوادگی دررفتگی، کسانی که فعالیت ورزشی شدید دارند و کسانی که دچار ناهنجاری‌های اسکلتی مانند پای پرانتزی یا کف پای صاف هستند، بیشتر با این مشکل مواجه می‌شوند.
آیا دررفتگی کشکک زانو قابل بازگشت است؟
بله، این آسیب در بسیاری از افراد تکرار می‌شود. اگر عوامل زمینه‌ای اصلاح نشود یا عضلات اطراف زانو تقویت نشود، احتمال بروز مجدد وجود دارد. بنابراین حتی پس از درمان اولیه، تمرین‌های توانبخشی و پیشگیرانه باید ادامه پیدا کند.
نتیجه گیری
دررفتگی کشکک زانو یکی از آسیب‌های مهم مفصل زانو است که هم در افراد عادی و هم در ورزشکاران رخ می‌دهد. این مشکل می‌تواند با درد، تورم، محدودیت حرکتی و حتی ناپایداری مکرر همراه باشد. شناخت علل و علائم اولیه کمک می‌کند فرد سریع‌تر برای درمان اقدام کند و از عوارض طولانی‌مدت جلوگیری شود. روش‌های درمان شامل جااندازی، استفاده از زانوبند، فیزیوتراپی و در موارد شدید، جراحی است. رعایت نکات پیشگیرانه مانند تقویت عضلات ران، حفظ وزن مناسب، استفاده از کفش استاندارد و انجام تمرین‌های کششی نقش کلیدی در جلوگیری از بروز یا تکرار این آسیب دارد.