ورزش بعد از تعویض مفصل زانو نقش بسیار مهمی در روند بهبودی بیماران دارد و کمک می‌کند نتایج بهتری را از این جراحی بگیرند. ورزش با هدف تقویت عضلات و افزایش دامنه حرکتی زانو در بهبود شرایط جسمی و توانایی فیزیکی افراد بسیار موثر است. از مهم ترین فاکتورها در رابطه با موضوع ورزش بعد از تعویض مفصل زانو انتخاب ورزش مناسب و شروع آن در زمان مناسب است تا ضمن برخورداری از فواید آن، از آسیب‌های احتمالی پیشگیری شود.
ورزش بعد از جراحی مفصل زانو خطرناک است؟
انتخاب و پیروی از یک برنامه ورزشی منظم نه تنها برای مفصل زانو خطرناک نیست، بلکه در کاهش ورم پا بعد تعویض مفصل زانو، بهبود گردش خون، تقویت و بهبود تدریجی دامنه حرکتی مفصل زانو بعد از جراحی و جلوگیری از سفتی مفصل، بسیار موثر است. باید توجه داشت ورزش‌های انتخابی بسته به زمان و پروسه بهبود فرد متفاوت است و از انجام فعالیت‌های ورزشی سنگین باید پرهیز شود. با رعایت این نکات می‌توان از فواید ورزش بعد از جراحی زانو بهره‌مند شد.
چه زمانی بعد از جراحی مفصل زانو می‌توان شروع به ورزش کرد؟
زمان مناسب برای آغاز فعالیت‌های ورزشی بعد از جراحی تعویض مفصل زانو به عوامل مختلف مانند وسعت جراحی، شرایط جسمی و روند بهبودی فرد وابسته بوده و تصمیم‌گیری دقیق در این رابطه به نظر بهترین دکتر تعویض مفصل زانو در تهران بستگی دارد. اما به‌طور کلی شروع ورزش بعد از جراحی تعویض مفصل زانو را می‌توان به سه فاز مختلف تقسیم بندی کرد، شامل:
- فاز اولیه: طی چهار هفته اول بعد از جراحی مفصل، تمرینات اولیه ملایم توسط فیزیوتراپیست برای شما در نظر گرفته می‌شود. این تمرینات در افزایش گردش خون و پیشگیری از تشکیل لخته خون اهمیت دارند.
- فاز میانی: از هفته 4 تا 12 بعد از جراحی می‌توان به تدریج فعالیت‌های ورزشی متوسط را شروع کرد.
- فاز بلند مدت: برای حفظ عملکرد زانو و تناسب اندام، لازم است تمرینات منظم متوسط را ادامه دهید.
بیشتر بخوانید : حمام کردن بعد تعویض مفصل زانو
ورزش‌های مناسب برای شروع پس از جراحی مفصل زانو
طی هفته‌های اولیه بعد از جراحی تمرکز بر تمرینات توانبخشی است. این تمرینات در بهبود درد و ناراحتی و بازیابی توان حرکتی بعد از عمل موثر است. مناسب‌ترین ورزش بعد از تعویض مفصل زانو شامل موارد زیر است:
- ست عضلات چهار سر ران: این تمرینات ورزشی راهکاری ساده و تاثیرگذار در فعال کردن و تقویت عضلات ران است. روش اجرای این تمرینات به این صورت است که باید به پشت دراز بکشید و عضلات ران را منقبض کرده و ضمن تلاش برای صاف کردن زانو 5 تا 10 ثانیه صبر کنید. این حرکت را 10 بار در زمان 2 دقیقه تکرار کنید و سپس یک استراحت یک دقیقه‌ای به خود دهید. انجام این ورزش را تا احساس خستگی ادامه داده و بعد از آن با پای دیگر تکرار کنید.
- بلند کردن پای مستقیم: بلند کردن پا به‌صورت مستقیم و در حالی که زانو صاف است از دیگر تمرینات توانبخشی برای تقویت عضلات چهار سر ران است. برای انجام این ورزش بعد از تعویض مفصل زانو، ابتدا به پشت دراز بکشید و پای خود را کمی از تخت بلند کنید، حدود 5 تا 10 دقیقه زمان دهید و سپس به آرامی پایتان را پایین بیاورید. تکرار این تمرین نیز تا زمان احساس خستگی است.
- پمپ مچ پا: این تمرین در افزایش گردش خون و کاهش تورم موثر است. برای اجرای این ورزش، به پشت دراز بکشید و ضمن صاف نگه داشتن ساق پا، پای خود را از قسمت مچ به بالا و پایین حرکت دهید. مدت زمان انجام این تمرین 2 تا 3 دقیقه و 2 تا 3 بار در یک ساعت است.
- صاف کردن زانو: افزایش دامنه حرکت از فواید این تمرین است. این حرکت را می‌توان روی صندلی یا دراز کشیده روی تخت انجام داد. حین حرکت باید کشش ملایم در پشت زانو حس کنید.
- خم کردن زانوها روی تخت: در حالت دراز کشیده زانو را خم کرده و در حالی که پاشنه روی تخت است به آرامی آن را به سمت باسن بلغزانید. بعد از چند ثانیه به حالت اولیه برگردید.
- خم کردن زانوها در حالت نشسته: این ورزش بعد از تعویض مفصل زانو، در تقویت آن بسیار موثر است. در حالت نشسته بر روی صندلی، ساق پاها را به صورت ضربدری قرار دهید در حالی که پای عمل شده را با پای دیگر خود حمایت می‌کنید. زانویتان را تا جایی که می‌توانید خم کرده و بعد از چند ثانیه به حالت اولیه باز گردید.
چه ورزشی برای پیشگیری از آسیب‌های مجدد زانو مناسب است؟
پس از انجام تمرینات توانبخشی و دستیابی به بهبودی، ورزش‌های قدرتی و قلبی و عروقی را نیز می‌توان شروع کرد. این تمرینات در تقویت زانو و پیشگیری از آسیب‌های مجدد به آن نقش کلیدی دارد.
- پیاده‌روی: پیاده‌روی یک انتخاب ساده جهت ورزش بعد از تعویض مفصل زانو است. پیاده‌روی در روزهای اولیه با حمایت وسایل کمکی انجام می‌شود و به مرور زمان به تنهایی نیز ممکن است.
- دوچرخه ثابت: توجه داشته باشید صندلی دوچرخه ثابت را به شکلی تنظیم نمایید تا زانو زیاد خم نشود.
- شنا و ورزش‌های آبی: شنا و تمرینات آبی نیز بهترین ورزش برای زانو است. این ورزش‌ها فشار وارده به زانو را کاهش می‌دهند.
بیشتر بدانید : سنگینی پا بعد از عمل تعویض مفصل زانو
محدودیت در ورزش پس از تعویض زانو
فعالیت‌های ورزشی که استرس و فشار زیادی بر زانو وارد می‌کنند، انتخاب مناسبی برای ورزش بعد از تعویض مفصل زانو نیستند. ورزش‌هایی همراه با دویدن و پریدن مانند فوتبال و بسکتبال، اسکات‌های عمیق که باعث خم شدن زیاد زانو می‌شود، ورزش‌های رزمی و وزنه برداری بعد از تعویض مفصل زانو ممنوع هستند.
نکات مهم ورزش بعد از تعویض مفصل زانو
- شروع کردن به موقع برنامه ورزشی از نکات مهم در روند بهبودی است.
- ابتدا از زمان کم شروع کنید و رفته رفته برنامه ورزشی خود را گسترش دهید.
- ابتدا از ورزش‌های سبک‌تر شروع کنید و سپس به تمرینات سنگین‌تر بپردازید.
- قبل از شروع هر نوع ورزش حتما با پزشک خود مشورت کنید.
سوالات متداول ورزش بعد از جراحی مفصل زانو
تعداد دفعات ورزش و مدت آن در روزهای اولیه با مدت کوتاه شروع می‌شود. 2 تا 3 بار تمرینات ورزشی کوتاه در روزهای اولیه با ادامه روند بهبودی باید افزایش یابد.
ورزش‌هایی مانند تمرین تعادل روی یک پا، راه رفتن از پاشنه تا پنجه و ایستادن روی یک پا در حالی که توپ را به سمت درمانگر خود پرتاب می‌کنید در افزایش تعادل مفید هستند.
اگرچه ورزش بعد از تعویض مفصل زانو در روند بهبودی بسیار تاثیرگذار است، اما فعالیت ورزشی بیش از حد و اعمال فشار زیاد می‌تواند به زانو آسیب وارد کرده و سبب درد و تورم و ناراحتی گردد.
نتیجه گیری
ورزش بعد از تعویض مفصل زانو از مهمترین نکات مراقبتی بعد از این جراحی است. انتخاب ورزش مناسب علاوه‌بر تقویت دامنه حرکتی زانو، در پیشگیری از بروز آسیب و صدمات احتمالی نقش مهمی دارد. تمرینات توانبخشی و فیزیوتراپی طی هفته‌های اولیه بعد از عمل، سبب بازیابی توان حرکتی زانو گشته و رفته رفته می‌توان ورزش‌های دیگر مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری ثابت، شنا و ورزش‌های آبی را نیز به برنامه ورزشی خود اضافه کرد.