پای پرانتزی در کودکان یکی از ناهنجاری‌های شایع در سنین پایین است که اغلب والدین با دیدن انحراف پاهای کودک نگران می‌شوند. در حالی که در بسیاری از موارد این وضعیت طبیعی رشد است، در برخی موارد نیز می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات زمینه‌ای باشد. در این مقاله، با بررسی دقیق دلایل، نشانه‌ها، و راهکارهای درمان و پیشگیری، به والدین کمک می‌کنیم تا با اطمینان بیشتری با این موضوع مواجه شوند.
زانوی پرانتزی در کودکان چیست؟
زانوی پرانتزی حالتی است که در آن زانوها از یکدیگر فاصله می‌گیرند و پاها به شکل قوس به بیرون منحرف می‌شوند.
در این وضعیت، زمانی که کودک به‌صورت ایستاده پاهای خود را کنار هم قرار می‌دهد، بین زانوهایش فاصله محسوسی دیده می‌شود. این پدیده ممکن است در هر دو پا یا فقط در یکی از آن‌ها مشاهده شود و بسته به سن و شدت، نیاز به بررسی متفاوت دارد.
شما می توانید برای اطلاعات بیشتر و مشاوره با دکتر علیرضا میرزاصادقی جراح و متخصص ارتوپد در تهران مشورت کنید.
در ادامه راه های ارتباطی با بهترین جراح زانو در تهران را قرار دادیم:
پای پرانتزی در کودکان چه علائمی دارد؟
نشانه‌های ظاهری و حرکتی پای پرانتزی قابل تشخیص هستند و با رشد کودک ممکن است تشدید یا کاهش یابند.
مهم‌ترین علائم عبارتند از:
- فاصله غیرطبیعی بین زانوها هنگام ایستادن
- راه رفتن ناپایدار یا لنگیدن
- چرخش غیر عادی مچ پا به داخل یا بیرون
- خستگی زودرس هنگام راه رفتن یا ایستادن طولانی
- احساس درد خفیف در زانو یا مفصل ران در برخی موارد
- عدم تقارن در طول پاها یا زاویه آن‌ها
علت ایجاد پای پرانتزی در کودکان
عوامل متعددی می‌توانند در ایجاد یا تشدید پای پرانتزی در کودکان نقش داشته باشند، از ژنتیک گرفته تا تغذیه نامناسب.
دلایل شایع عبارتند از:
- رشد طبیعی: در نوزادان تا حدود دو سالگی این حالت شایع و طبیعی است.
- کمبود ویتامین D (راشیتیسم): موجب ضعف استخوان‌ها و انحراف زانو می‌شود.
- سابقه خانوادگی: ژنتیک می‌تواند بر ساختار اسکلت اثر بگذارد.
- چاقی یا افزایش فشار بر پاها: در کودکان خردسال که زودتر از موعد شروع به ایستادن می‌کنند.
- آسیب‌های استخوانی یا عفونت: شکستگی، تومور یا التهاب مفاصل می‌تواند عامل ایجاد انحراف باشد.
چه زمانی نگران پای پرانتزی کودک شویم؟
اگر علائم خاصی همراه با انحراف زانوها ظاهر شود یا این حالت تا سن خاصی ادامه یابد، بررسی پزشکی ضروری است.
موارد نگران‌کننده عبارتند از:
- پای پرانتزی پس از سه سالگی همچنان باقی مانده باشد.
- یکی از پاها بیشتر از دیگری دچار انحراف باشد.
- کودک از درد، خستگی یا زمین خوردن مداوم شکایت کند.
- پیشرفت سریع انحراف در چند ماه اخیر مشاهده شود.
- کودک دچار کم‌وزنی یا علائم سوءتغذیه باشد.
نحوه تشخیص زانوی پرانتزی در کودکان
تشخیص صحیح برای انتخاب نوع درمان اهمیت زیادی دارد و شامل معاینه بالینی و ابزارهای کمکی است.
مراحل تشخیص شامل:
- معاینه بالینی: پزشک با بررسی نحوه ایستادن، فاصله بین زانوها و وضعیت لگن و مچ پا، وضعیت اولیه را ارزیابی می‌کند.
- اندازه‌گیری زاویه زانو: فاصله بین دو زانو و میزان قوس پاها اندازه‌گیری می‌شود.
- تصویربرداری با اشعه ایکس: برای بررسی دقیق وضعیت استخوان‌ها، به‌ویژه در کودکان بالای ۳ سال.
- آزمایش خون: در صورت شک به بیماری‌های متابولیک مثل راشیتیسم، بررسی سطح ویتامین D و کلسیم انجام می‌شود.
روش‌های درمان پای پرانتزی در کودک
درمان بستگی به سن کودک، شدت انحراف و علت زمینه‌ای دارد و از درمان‌های غیرتهاجمی تا جراحی متغیر است.
روش‌های درمانی اصلی عبارتند از:
- انتظار و نظارت: در کودک زیر ۲.۵ سال با انحراف خفیف، معمولا فقط تحت نظر قرار می‌گیرد.
- فیزیوتراپی: شامل تمرینات تقویتی و کششی برای اصلاح وضعیت پاها.
- بریس زانوی پرانتزی یا کفش طبی: برای هدایت رشد استخوان در مسیر صحیح.
- مکمل‌های غذایی: تجویز ویتامین D و کلسیم در موارد کمبود.
- جراحی: در موارد شدید یا زمانی که درمان‌های دیگر پاسخ نداده‌اند، معمولا در کودکان بالای ۸ سال انجام می‌شود.
پیشگیری از بروز پای پرانتزی در کودکان
با رعایت چند نکته ساده در زندگی روزمره می‌توان احتمال بروز پای پرانتزی را کاهش داد یا از پیشرفت آن جلوگیری کرد.
- تغذیه مناسب از نوزادی: استفاده از منابع غنی ویتامین D، کلسیم و فسفر.
- نور آفتاب کافی: برای ساخت طبیعی ویتامین D در بدن کودک.
- عدم تشویق به راه رفتن زودهنگام: بخصوص پیش از استحکام استخوان‌ها.
- پوشاندن کفش مناسب: کفش‌های طبی و راحت از ایجاد فشار نابجا جلوگیری می‌کنند.
- کنترل وزن کودک: چاقی باعث فشار مضاعف بر زانوها و استخوان‌ها می‌شود.
نتیجه‌گیری
پای پرانتزی در کودکان، گرچه در بسیاری از موارد پدیده‌ای طبیعی و قابل اصلاح است، اما باید با دقت و آگاهی پیگیری شود. تشخیص زودهنگام، درمان مناسب و تغذیه صحیح سه رکن اساسی در مدیریت این وضعیت هستند. خانواده‌ها با نظارت منظم و رعایت توصیه‌های پزشکی می‌توانند از بروز مشکلات جدی‌تر در آینده جلوگیری کنند. همیشه در صورت مشاهده علائم نگران‌کننده، مشاوره با پزشک متخصص اطفال یا ارتوپد ضروری است.