لخته شدن خون بعد تعویض مفصل زانو یکی از عوارض جدی این جراحی است که می‌تواند به تشکیل ترومبوز ورید عمقی (DVT) منجر شود. این وضعیت با ایجاد لخته در سیاهرگ‌های عمیق پا، خطر آمبولی ریه را افزایش داده و می‌تواند تهدیدی برای زندگی باشد. علاوه بر این، تجمع خون در رگ‌ها ممکن است باعث درد، تورم و آسیب دائمی به پا شود که به عنوان سندرم پس از ترومبوتیک شناخته می‌شود.
لخته شدن خون بعد تعویض مفصل زانو چه مشکلاتی به وجود می آورد؟
به احتمال زیاد لخته شدن خون بعد تعویض مفصل زانو در هفته اول یا دو هفته بعد از جراحی ایجاد می‌شوند، اما شما برای حدود سه ماه در معرض خطر هستید. شما همیشه متوجه علائم لخته خون نخواهید شد، اما اگر لخته خون ایجاد شود ممکن است موارد زیر را مشاهده کنید:
ترومبوز ورید عمقی (DVT)
ترومبوز ورید عمقی یکی از مشکلات شایع لخته شدن خون بعد تعویض مفصل زانو است که معمولا در پاها ایجاد می‌شود. در این حالت، جریان خون در وریدهای عمیق مختل شده و منجر به علائم زیر می‌شود:
- تورم یک‌طرفه در پا یا بازو (معمولا در پای جراحی‌شده)
- درد یا حساسیت مداوم که در اثر آسیب ایجاد نشده باشد
- گرم شدن غیرعادی پوست ناحیه درگیر
- قرمزی یا تغییر رنگ پوست
اگر این علائم را تجربه کردید، باید فورا با بهترین جراح زانو در سعادت آباد تماس بگیرید، زیرا عدم درمان به‌موقع می‌تواند شرایط را وخیم‌تر کند.
آمبولی ریه (PE)
لخته‌های ایجاد شده در پا ممکن است به سمت ریه‌ها حرکت کرده و موجب آمبولی ریه شوند، که یک وضعیت بسیار خطرناک و حتی کشنده است. نشانه‌های PE شامل موارد زیر هستند:
- تنگی نفس ناگهانی و غیرقابل توضیح
- درد قفسه سینه یا کمر که با تنفس عمیق بدتر می‌شود
- سرفه مداوم، به‌ویژه اگر همراه با خون باشد
اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، باید فورا به اورژانس مراجعه کنید، زیرا این وضعیت نیاز به مراقبت فوری دارد.
سندرم پس از ترومبوتیک (PTS)
اگر لخته خون درمان نشود یا به‌درستی برطرف نگردد، ممکن است باعث آسیب دائمی به وریدها شود که به آن سندرم پس از ترومبوتیک (PTS) گفته می‌شود. این سندرم می‌تواند موجب موارد زیر شود:
- تورم مزمن و مداوم در پا
- درد شدید و مداوم
- احساس سنگینی یا خستگی در پا
- تغییر رنگ پوست و ایجاد زخم‌های پوستی
PTS می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را به شدت تحت تاثیر قرار دهد و حتی منجر به ناتوانی در حرکت شود.
بیشتر بخوانید : تعویض مفصل زانو در افراد دیابتی چگونه است ؟
راه های پیشگیری از لخته شدن خون بعد تعویض مفصل زانو
جراحی تعویض مفصل زانو یکی از موفق‌ترین روش‌های درمانی برای بهبود عملکرد زانو و کاهش درد است، اما پس از جراحی، خطر تشکیل لخته خون در وریدهای عمقی پا (DVT) و حتی حرکت این لخته‌ها به سمت ریه‌ها (آمبولی ریه – PE) افزایش می‌یابد. این وضعیت می‌تواند خطرناک باشد، بنابراین آگاهی از روش‌های پیشگیری و رعایت توصیه‌های پزشکی بسیار مهم است.
ورزش و فیزیوتراپی
یکی از مهم‌ترین اقدامات برای کاهش خطر لخته شدن خون بعد تعویض مفصل زانو، حرکت و ورزش مداوم پس از جراحی است:
- شروع سریع حرکت: پزشکان توصیه می‌کنند که بیمار از روز اول پس از جراحی، تحت نظارت فیزیوتراپیست حرکت کند. برای اطلاع از نحوه راه رفتن بعد از این جراحی مطلب راه رفتن بعد از تعویض مفصل زانو را بخوانید.
- تمرینات مخصوص زانو: انجام تمرینات کششی و حرکتی که توسط فیزیوتراپیست پیشنهاد می‌شود، به بهبود گردش خون و جلوگیری از لخته کمک می‌کند. مطلب فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل زانو را بخوانید.
- استفاده از دستگاه حرکت غیرفعال پیوسته :(CPM) این دستگاه به آرامی زانوی بیمار را حرکت می‌دهد و از بی‌تحرکی جلوگیری می‌کند.
- پیاده‌روی‌های کوتاه و منظم: در چند روز اول، باید با کمک واکر یا عصا حرکت‌های سبک و ایمن انجام شود.
استفاده از جوراب‌های فشاری
جوراب‌های فشاری و دستگاه‌های مکانیکی به افزایش جریان خون در پاها و کاهش احتمال ایجاد لخته کمک می‌کنند:
- جوراب‌های فشاری طبی: این جوراب‌ها در قسمت مچ پا محکم‌تر هستند و به تدریج در بالای ساق پا فشار کمتری ایجاد می‌کنند، که باعث افزایش جریان خون و جلوگیری از رکود خون در رگ‌ها می‌شود.
- دستگاه‌های فشرده سازی پنوماتیک: این دستگاه‌ها با وارد کردن فشار متناوب به ساق پا، گردش خون را تقویت می‌کنند و از تشکیل لخته پیشگیری می‌نمایند.
مصرف داروهای ضد انعقاد (رقیق‌کننده‌های خون)
پزشک معمولا برای جلوگیری از تشکیل لخته، داروهای ضد انعقاد تجویز می‌کند که باید طبق دستور پزشک و بدون قطع ناگهانی مصرف شوند:
- هپارین: به‌صورت تزریقی تجویز می‌شود و از تشکیل لخته جلوگیری می‌کند.
- وارفارین: یک داروی خوراکی است که با کاهش انعقاد خون، خطر لخته را کم می‌کند.
- داروهای ضد انعقاد مستقیم خوراکی: جدیدترین نوع داروها هستند که معمولا یک یا دو بار در روز مصرف می‌شوند.
نکته: مصرف این داروها ممکن است عوارضی مانند افزایش احتمال خونریزی داشته باشد، بنابراین بیمار باید طبق نظر پزشک و تحت نظارت مصرف کند.
تغییر در سبک زندگی و رعایت نکات مراقبتی
برای کاهش خطر لخته شدن خون، رعایت نکات زیر بسیار مهم است:
- پرهیز از نشستن یا دراز کشیدن طولانی‌مدت
- هر چند ساعت یک‌بار پاهای خود را حرکت دهید و در صورت امکان، چند قدم راه بروید.
- هیدراته ماندن و مصرف مایعات کافی (نوشیدن آب کافی از غلیظ شدن خون جلوگیری می‌کند و احتمال لخته شدن خون را کاهش می‌دهد.)
- پرهیز از مصرف سیگار و الکل (سیگار و الکل خطر ایجاد لخته را افزایش می‌دهند و باید از آن‌ها دوری کنید).
- رژیم غذایی متعادل (مصرف غذاهای غنی از ویتامین K (مانند سبزیجات برگ‌سبز) در تنظیم انعقاد خون نقش دارد. در صورت مصرف داروهای ضد انعقاد، باید رژیم غذایی تحت نظر پزشک باشد تا تداخل دارویی ایجاد نشود).
- بالا نگه داشتن پاها هنگام استراحت (گذاشتن یک بالش زیر پاها هنگام دراز کشیدن، جریان خون را بهبود می‌بخشد و از تجمع خون در رگ‌ها جلوگیری می‌کند).
پیگیری دقیق توصیه‌های پزشک
حتی با رعایت تمام روش‌های پیشگیری، ممکن است علائم لخته شدن خون ظاهر شوند. در صورت مشاهده هر یک از این نشانه‌ها، فورا به پزشک مراجعه کنید:
- در صورت مشاهده تورم، درد، قرمزی، احساس گرما در پاها یا مشکل در تنفس، سریعا با پزشک خود تماس بگیرید.
- مصرف داروها طبق دستور پزشک و شرکت در جلسات فیزیوتراپی تاثیر زیادی در پیشگیری از لخته شدن دارد.
با رعایت این توصیه‌ها، می‌توان خطر لخته شدن خون بعد تعویض مفصل زانو را به حداقل رساند و روند بهبودی را تسریع کرد.
سوالات متداول لخته شدن خون بعد تعویض مفصل زانو
بی‌تحرکی طولانی‌مدت پس از جراحی، کاهش جریان خون در رگ‌ها، نوع و مدت جراحی، وضعیت بدن حین عمل و نوع بیهوشی از مهم‌ترین دلایل لخته شدن خون بعد تعویض مفصل زانو هستند.
افرادی که سابقه لخته خون، سابقه خانوادگی، چاقی، سیگار کشیدن، بارداری، سن بالای ۴۰ سال، اختلالات خونی، برخی سرطان‌ها یا مصرف داروهای هورمونی دارند، بیشتر در معرض خطر لخته شدن خون پس از جراحی زانو هستند.
لخته خون پس از جراحی ممکن است با علائمی مانند تورم، درد، حساسیت، گرمی و تغییر رنگ پوست، یا رگه‌های بیرون زده در ساق پا یا ران همراه باشد.
نتیجه گیری
پیشگیری از لخته شدن خون بعد تعویض مفصل زانو اهمیت زیادی در روند بهبودی بیمار دارد. با تحرک زودهنگام، استفاده از جوراب‌های فشاری، مصرف داروهای رقیق‌کننده خون و رعایت سبک زندگی سالم می‌توان خطر لخته شدن خون را تا حد زیادی کاهش داد. همچنین، آگاهی از علائم هشداردهنده و مراجعه فوری به پزشک در صورت مشاهده نشانه‌های لخته خون، می‌تواند از عوارض جدی جلوگیری کند و به روند بهبودی بیمار کمک کند.