تاثیر سیگار بر عمل تعویض مفصل زانو یکی از مسائلی است که در سال‌های اخیر توجه بسیاری از متخصصان ارتوپدی و جراحان را به خود جلب کرده است. با اینکه بسیاری از بیماران سیگاری قبل از جراحی‌های ارتوپدی به مضرات دخانیات واقف هستند، اما اهمیت ترک سیگار در موفقیت جراحی تعویض مفصل زانو گاهی نادیده گرفته می‌شود. این در حالی است که نیکوتین و دیگر ترکیبات مضر موجود در سیگار نه‌تنها در بهبود زخم‌ها تاخیر ایجاد می‌کنند، بلکه احتمال بروز عفونت، شکست جراحی، شل شدن پروتز و دردهای مزمن را به‌طور چشم‌گیری افزایش می‌دهند.
در این مقاله به‌صورت علمی و کاربردی، تاثیرات منفی سیگار بر عمل تعویض مفصل زانو، دلایل پزشکی آن، آمارهای معتبر، راهکارهای پیشنهادی برای ترک سیگار و نکات مهم قبل و بعد از جراحی برای بیماران سیگاری بررسی می‌شود.
تاثیر سیگار بر روند جراحی تعویض مفصل زانو
سیگار کشیدن پیش از جراحی و در دوران ریکاوری می‌تواند بر تمامی مراحل تاثیر منفی بگذارد. در ادامه، برخی از مهم‌ترین اثرات آن را بررسی می‌کنیم:
۱. افزایش خطر عفونت پس از جراحی
سیگاری‌ها در مقایسه با افراد غیرسیگاری تا ۲ برابر بیشتر در معرض خطر عفونت بعد از تعویض مفصل زانو هستند. این عفونت‌ها گاهی به جراحی مجدد تعویض مفصل زانو ختم می‌شوند.
۲. تاخیر در ترمیم زخم
نیکوتین و کربن مونوکسید با کاهش جریان خون در بافت‌های اطراف زانو، ترمیم زخم‌های جراحی را به تعویق می‌اندازند. به همین دلیل، زخم‌ها دیرتر بسته شده و احتمال بروز اسکارهای ضخیم یا بدشکل افزایش می‌یابد.
۳. شل شدن زودهنگام مفصل مصنوعی
مطالعات نشان داده‌اند که سیگاری‌ها نسبت به افراد غیرسیگاری، بیشتر در معرض لق شدن یا شل شدن پروتز مصنوعی زانو هستند. این مسئله می‌تواند نیاز به جراحی مجدد را طی چند سال آینده به‌همراه داشته باشد.
۴. افزایش خطر ترومبوز (لخته شدن خون)
سیگار از عوامل مهم در افزایش چسبندگی پلاکت‌ها و بروز لخته خون در اندام تحتانی است. ترومبوز وریدهای عمقی (DVT) یا آمبولی ریه از خطرناک‌ترین عوارض تعویض مفصل زانو هستند.
۵. کاهش عملکرد مفصل پس از جراحی
افرادی که سیگار مصرف می‌کنند، در مقایسه با دیگران دامنه حرکت زانوی کمتری دارند، زمان بیشتری برای فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل زانو نیاز دارند و گاهی به نتیجه مطلوب از جراحی دست نمی‌یابند.
شما می توانید برای اطلاعات بیشتر و مشاوره با دکتر علیرضا میرزاصادقی جراح و متخصص ارتوپد در تهران مشورت کنید.
در ادامه راه های ارتباطی با بهترین جراح زانو در تهران را قرار دادیم:
آیا ترک سیگار قبل از جراحی مفصل زانو تاثیر دارد؟
ترک سیگار حداقل ۴ تا ۶ هفته قبل از جراحی و پرهیز کامل از آن تا چند هفته بعد از عمل، می‌تواند تاثیرات مثبت زیر را داشته باشد:
- کاهش چشم‌گیر احتمال عفونت
- بهبود سریع‌تر زخم‌های جراحی
- کاهش نیاز به داروهای مسکن
- افزایش دوام و عملکرد مفصل مصنوعی
- کاهش خطر مشکلات تنفسی حین بیهوشی
حتی اگر بیمار برای سال‌ها سیگاری بوده، ترک آن در مدت کوتاه نیز اثربخش خواهد بود.
نکات مهم برای بیماران سیگاری قبل از عمل تعویض مفصل زانو
اگر شما یا یکی از عزیزانتان در آستانه انجام این جراحی هستید و سیگار مصرف می‌کنید، توصیه‌های زیر اهمیت زیادی دارند:
- از جراح یا متخصص بیهوشی درباره تاثیر سیگار سوال کنید. اکثر پزشکان با برنامه‌های ترک سیگار همکاری دارند.
- از داروهای کمک‌کننده به ترک سیگار استفاده کنید. مانند چسب نیکوتین، قرص‌های بپروپیون یا داروهای گیاهی با تجویز پزشک.
- از محیط‌های سیگاری فاصله بگیرید. بوی سیگار می‌تواند باعث وسوسه شود.
- با یک مشاور ترک دخانیات مشورت کنید. برنامه‌ریزی برای ترک موفقیت را بالا می‌برد.
- حمایت خانواده و اطرافیان را جلب کنید. در این مسیر تنها نباشید.
مراقبت‌های بعد از عمل برای بیماران سیگاری
حتی بعد از ترک سیگار، بدن هنوز در حال بازسازی خود است. بنابراین:
- از مصرف مجدد سیگار پرهیز کنید، چون خطر عفونت و کندی ترمیم همچنان وجود دارد.
- به تغذیه سالم توجه ویژه داشته باشید (پروتئین، ویتامین C و روی).
- در جلسات فیزیوتراپی به‌طور منظم شرکت کنید.
- زخم جراحی را به‌طور مرتب بررسی کرده و هرگونه قرمزی یا ترشح غیرطبیعی را سریعا گزارش دهید.
سوالات متداول تاثیر سیگار بر جراحی مفصل زانو
بله، حتی ترک سیگار برای چهار هفته پیش از جراحی تاثیر مثبتی در کاهش عوارض خواهد داشت. هرچه زودتر ترک کنید، نتایج بهتری خواهید دید.
بله. قلیان هم دارای نیکوتین، قیر و دیگر مواد مضر است که همان تاثیرات منفی را بر جراحی تعویض مفصل دارد.
نتیجه گیری
تاثیر سیگار بر عمل تعویض مفصل زانو بسیار جدی و قابل‌توجه است. مصرف دخانیات نه‌تنها کیفیت عمل را پایین می‌آورد، بلکه عوارض بعد از جراحی را افزایش می‌دهد و احتمال نیاز به عمل مجدد را بالا می‌برد. ترک سیگار پیش از عمل، گامی مهم و تعیین‌کننده در مسیر درمان موفق است.