شکستگی زانو از موارد بسیار دردناکی است که اغلب در اثر یک اتفاق برای افراد رخ می‌دهد. زمانی که ساختار استخوانی زانو دچار ترک یا شکست می‌شود، نه تنها درد و ناتوانی جسمی به دنبال دارد، بلکه روند زندگی روزمره را نیز مختل می‌کند. این نوع آسیب ساده یا پیچیده خواهد بود، اما در هر حالت نیازمند بررسی فوری و درمان تخصصی است. آگاهی از علائم، دلایل و روش‌های درمان شکستگی زانو به ما کمک می‌کند تا در صورت بروز حادثه، بهترین تصمیم را برای بازگشت سریع به تحرک و سلامت اتخاذ کنیم.
شکستگی زانو چیست؟
شکستگی زانو به آسیب دیدگی یکی از استخوان های درگیر در مفصل زانو گفته می‌شود. این شکستگی در استخوان فمور دیستال، استخوان درشت نی یا پاتلا رخ می‌دهد و این شکستگی جزئی یا کامل، باز یا بسته، جا به جا شده یا نشده خواهد بود. بسته به شدت آسیب، بیمار نیاز به درمان محافظه کارانه مانند استراحت و گچ گرفتن یا جراحی خواهد داشت.
شما می توانید برای اطلاعات بیشتر و مشاوره با دکتر علیرضا میرزاصادقی جراح و متخصص ارتوپد در تهران مشورت کنید.
در ادامه راه های ارتباطی با بهترین جراح زانو در تهران را قرار دادیم:
علت‌های شکستگی زانو
شکستگی زانو در اثر عوامل مختلفی ایجاد می‌شود که مهمترین آن ها عبارتند از:
- ضربه مستقیم: در اثر برخورد شدید به زانو در تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع یا ضربه حین ورزش.
- فشار ناگهانی و پیچ خوردگی شدید: حوادثی که منجر به چرخش ناگهانی زانو شوند، ممکن است به استخوان آسیب بزنند.
- پوکی استخوان: کاهش تراکم استخوان در سالمندان، باعث افزایش خطر شکستگی حتی در حوادث خفیف می‌شود.
- آسیب های ورزشی: ورزش هایی مانند فوتبال، بسکتبال یا اسکی که شامل حرکات سریع و تماس فیزیکی هستند، احتمال شکستگی را افزایش می‌دهند.
علائم شکستگی زانو
علائم شکستگی زانو بسته به نوع و شدت شکستگی متفاوت است اما در اغلب موارد شامل موارد زیر است.
- درد شدید و ناگهانی در ناحیه زانو
- تورم و التهاب قابل توجه
- کبودی اطراف مفصل
- ناتوانی در تحمل وزن روی پا
- تغییر شکل زانو یا دررفتگی زانو
- صدا دادن یا احساس ترق هنگام شکستگی
- کاهش دامنه حرکتی مفصل
- در موارد شکستگی باز خونریزی و بیرون زدگی استخوان
تشخیص شکستگی زانو
تشخیص شکستگی زانو نیازمند یک ارزیابی دقیق بالینی و تصویربرداری پزشکی است. ابتدا پزشک با معاینه فیزیکی ناحیه آسیب دیده، علائم ظاهری مانند تورم، کبودی، تغییر شکل مفصل و میزان درد را بررسی می‌کند. همچنین، دامنه حرکتی زانو و توانایی فرد در ایستادن یا راه رفتن ارزیابی می‌شود. در این مرحله، اگر بیمار درد شدید دارد یا نشانه هایی از ناپایداری مفصل دیده شود، احتمال شکستگی بالا در نظر گرفته می‌شود.
برای تایید تشخیص، از روش های تصویربرداری مانند رادیوگرافی استفاده می‌شود که محل و نوع شکستگی را به خوبی نشان می‌دهد. در مواردی که شکستگی پیچیده یا جا به جا شده باشد، پزشک سی تی اسکن را تجویز می‌کند تا نمای دقیق تری از استخوان ها به دست آید. در صورتی که آسیب به رباط ها یا بافت های نرم اطراف زانو نیز مشکوک باشد، ام آر آی به عنوان روش مکمل برای ارزیابی ساختارهای غیر‌استخوانی به کار می‌رود. تشخیص دقیق، پایه ای ضروری برای انتخاب روش درمان مناسب و جلوگیری از عوارض آتی است .
روش‌های درمان شکستگی زانو
انتخاب روش درمان بستگی به نوع شکستگی، محل آن، شدت آسیب و وضعیت عمومی بیمار دارد. دو روش کلی وجود دارد که در ادامه توضیح خواهیم داد.
درمان غیر جراحی شکستگی ناحیه زانو
- استفاده از آتل، گچ یا بریس برای بی‌حرکت کردن زانو
- داروهای ضد التهاب و مسکن ها
- استراحت مطلق و بالا نگه داشتن پا
- فیزیوتراپی پس از تثبیت شکستگی برای بازیابی حرکت
درمان جراحی شکستگی زانو
در صورت شکستگی‌های جابه‌جا شده، باز یا پیچیده، جراحی الزامی است. روش های متداول عبارتند از:
- فیکساسیون داخلی با پیچ و پلاک
- استفاده از میله داخل استخوانی
- بازسازی کشکک یا تعویض مفصل در موارد شدید
پیشگیری از شکستن استخوان زانو
اگرچه برخی شکستگی ها قابل پیشگیری نیستند، اما با رعایت موارد زیر می‌توان احتمال آسیب را کاهش داد.
- استفاده از تجهیزات ایمنی حین ورزش یا کار مانند زانوبند، کفش مناسب
- تقویت عضلات ران و ساق پا با ورزش های مقاومتی
- اجتناب از ورزش های پرفشار بدون آمادگی بدنی
- مصرف مواد غذایی سرشار از کلسیم و ویتامین D برای تقویت استخوان ها
- پیشگیری از سقوط در سالمندان با نصب دستگیره، کفپوش مناسب و استفاده از عصا
- درمان پوکی استخوان در افراد در معرض خطر
عوارض عدم درمان شکستن زانو
عدم درمان به موقع یا صحیح شکستگی زانو عوارض جدی و گاها جبران ناپذیری به همراه دارد. از جمله مهمترین این عوارض می‌توان به بدجوش‌خوردن استخوان، ناپایداری مفصل زانو، محدودیت در دامنه حرکتی، درد مزمن، آرتروز زودرس و حتی ناتوانی در راه رفتن طبیعی اشاره کرد. در برخی موارد، عدم درمان مناسب ممکن است باعث آسیب به رباط‌ها و بافت‌های نرم اطراف زانو شود که روند بهبودی را طولانی کرده و نیاز به جراحی‌های پیچیده‌تری را به دنبال دارد. بنابراین پیگیری درمانی صحیح و تحت نظر متخصص، برای جلوگیری از بروز این مشکلات کاملا ضروری است.
سوالات متداول شکستگی استخوان زانو
بعد از طی دوره درمان کامل، فیزیوتراپی و تایید پزشک می‌توان ورزش را آغاز کرد. بازگشت زودهنگام منجر به آسیب مجدد می‌شود.
بسیاری از شکستگی های بدون جابه‌جایی با گچ گیری و درمان محافظه کارانه بهبود می‌یابند. فقط موارد پیچیده یا جابه‌جا شده نیاز به جراحی دارند.
به‌طور متوسط بین ۶ تا ۱۲ هفته، اما به عوامل مختلفی مانند سن بیمار، شدت شکستگی و نوع درمان بستگی دارد.
نتیجه گیری
شکستگی زانو یک آسیب جدی است که نیاز به توجه فوری پزشکی دارد. شناسایی زودهنگام علائم، مراجعه به متخصص ارتوپدی، انجام تصویربرداری های دقیق و انتخاب روش درمان مناسب از بروز عوارض جدی جلوگیری می‌کند. همچنین رعایت نکات پیشگیرانه مانند ورزش منظم، مراقبت از بدن در هنگام فعالیت های پرریسک و درمان بیماری های زمینه ای مانند پوکی استخوان، نقش مهمی در حفظ سلامت مفصل زانو دارند.