تعویض‌مفصل‌لگن یکی از رایج‌ترین جراحی‌های ارتوپدی است که با هدف کاهش درد و بازگرداندن توانایی حرکتی انجام می‌شود. افرادی که به دلیل بیماری‌های مفصلی، آرتروز پیشرفته یا شکستگی‌های شدید لگن دچار مشکلات حرکتی و درد مداوم هستند، با این عمل می‌توانند دوباره کیفیت زندگی خود را به دست آورند. در این مقاله به بررسی کامل این جراحی از شرایط لازم تا مراقبت‌های بعد از عمل می‌پردازیم.
تعویض‌مفصل‌لگن چیست و چه ضرورتی دارد؟
تعویض‌مفصل‌لگن یک جراحی بازسازی‌کننده است که در آن مفصل آسیب‌دیده لگن برداشته شده و با یک پروتز مصنوعی جایگزین می‌شود. ضرورت انجام این عمل در مواردی مطرح است که بیمار دچار درد شدید، کاهش دامنه حرکتی و اختلال در انجام فعالیت‌های روزانه باشد. هدف اصلی از این جراحی بازگرداندن توانایی حرکت بدون درد است.
شما می توانید برای اطلاعات بیشتر و مشاوره با دکتر علیرضا میرزاصادقی جراح و متخصص ارتوپد در تهران مشورت کنید.
در ادامه راه های ارتباطی با بهترین جراح زانو در تهران را قرار دادیم:
چه عواملی باعث می‌شود جراحی تعویض‌مفصل‌لگن ضرورت پیدا کند؟
جراحی تعویض‌مفصل‌لگن زمانی ضرورت پیدا می‌کند که درد و اختلال حرکتی بیمار با روش‌های غیرجراحی بهبود پیدا نکند. در این حالت کیفیت زندگی بیمار شدیدا کاهش می‌یابد و فعالیت‌های روزانه مختل می‌شوند. عواملی که باعث ضرورت این عمل می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:
- آرتروز پیشرفته لگن: فرسایش غضروف مفصل لگن باعث درد شدید و محدودیت حرکتی می‌شود و توانایی انجام فعالیت‌های روزانه را کاهش می‌دهد.
- شکستگی‌های شدید لگن: شکستگی‌های پیچیده یا درمان‌نشده می‌توانند شکل و عملکرد مفصل را تغییر دهند و درد طولانی‌مدت ایجاد کنند.
- بیماری‌های تخریبی استخوان و مفصل: شرایطی مانند استئوکندریت، نکروز آواسکولار سر استخوان ران و برخی بیماری‌های التهابی مفصلی، باعث تخریب مفصل می‌شوند.
- محدودیت حرکتی شدید: حتی بدون درد شدید، محدودیت حرکتی قابل توجه می‌تواند ضرورت جراحی را ایجاد کند، زیرا بیمار قادر به انجام فعالیت‌های روزانه نیست.
- عدم پاسخ به درمان‌های غیرجراحی: فیزیوتراپی، داروهای ضد التهاب و تزریق‌های موضعی در کاهش درد و التهاب ناکافی هستند.
چه کسانی کاندیدای مناسب تعویض‌مفصل‌لگن هستند؟
بیمارانی که درد لگن آن‌ها با دارو و فیزیوتراپی کنترل نمی‌شود و محدودیت حرکتی دارند، اغلب کاندیدای این عمل هستند. دسته‌های اصلی شامل:
- افراد مبتلا به آرتروز شدید با درد دائمی
- بیمارانی که شکستگی‌های لگن عملکرد طبیعی آن‌ها را مختل کرده است
- افراد با بیماری‌های مادرزادی مفصل لگن
- کسانی که محدودیت شدید در انجام فعالیت‌های روزانه دارند
مراحل جراحی تعویض‌مفصل‌لگن چگونه است؟
روند جراحی شامل چند مرحله کلیدی است. ابتدا بیمار بیهوش می‌شود. سپس جراح برشی در ناحیه لگن ایجاد کرده و مفصل آسیب‌دیده را خارج می‌کند. در ادامه پروتز فلزی، سرامیکی یا ترکیبی در جایگزین قرار داده شده و با ابزارهای مخصوص تثبیت می‌شود. در پایان، جراح با بخیه ناحیه را می‌بندد. مدت زمان این عمل معمولا بین دو تا سه ساعت است.
مزایای جراحی تعویض‌مفصل‌لگن چیست؟
جراحی تعویض‌مفصل لگن علاوه بر کاهش درد، مزایای متعددی برای بیماران دارد که باعث بازگشت کیفیت زندگی و توانایی انجام فعالیت‌های روزانه می‌شود:
- کاهش یا از بین رفتن درد: بیشترین مزیت، کاهش شدید درد مزمن و برگشت آرامش به مفصل آسیب‌دیده است.
- افزایش دامنه حرکتی: بیمار می‌تواند حرکات روزانه مانند راه رفتن، نشستن و بلند شدن از صندلی را راحت‌تر انجام دهد.
- افزایش قدرت عضلانی و تعادل: پس از فیزیوتراپی، عضلات اطراف لگن تقویت می‌شوند و تعادل بهبود می‌یابد.
- پیشگیری از تخریب بیشتر مفصل: با جایگزینی مفصل آسیب‌دیده، از آسیب بیشتر به استخوان و بافت‌های اطراف جلوگیری می‌شود.
- دوام طولانی‌مدت: پروتزهای مدرن می‌توانند بیش از بیست سال کارایی داشته باشند و نیاز به جراحی مجدد را کاهش دهند.
جراحی تعویض‌مفصل‌لگن برای درمان چه مشکلاتی انجام می‌شود؟
این عمل برای درمان مشکلاتی انجام می‌شود که باعث درد و اختلال عملکرد مفصل لگن شده‌اند و سایر روش‌ها اثر کافی ندارند. مشکلات اصلی که با این جراحی درمان می‌شوند، عبارتند از:
- آرتروز لگن: بیشترین علت تعویض مفصل، ساییدگی و فرسایش غضروف مفصل است که با درد شدید و خشکی همراه است.
- آرتریت روماتوئید: التهاب مزمن مفصل که باعث تخریب غضروف و استخوان می‌شود.
- نکروز آواسکولار سر استخوان ران: مرگ بافت استخوان به دلیل کاهش خون‌رسانی که منجر به فروپاشی سر استخوان ران می‌شود.
- شکستگی‌های پیچیده لگن: شکستگی‌هایی که با روش‌های غیرجراحی یا جراحی‌های محدود درمان نمی‌شوند و باعث اختلال عملکرد مفصل می‌شوند.
- ناهنجاری‌های مادرزادی یا اکتسابی: شرایطی مانند کم‌عمقی حفره استابولوم یا دیسپلازی مفصل لگن که منجر به درد و مشکلات حرکتی می‌شوند.
- عوارض بعد از جراحی قبلی: افرادی که جراحی‌های لگن یا ران داشته‌اند و مفصل دچار آسیب یا ساییدگی شده، ممکن است نیاز به تعویض مفصل پیدا کنند.
بیشتر بخوانید :: دررفتگی مفصل لگن
تعویض مفصل لگن چه مشکلاتی ایجاد می کند؟
هر جراحی، حتی پیشرفته‌ترین روش‌ها، می‌تواند با برخی مشکلات همراه باشد. جراحی تعویض‌مفصل‌لگن نیز از این قاعده مستثنی نیست. این مشکلات در بیشتر بیماران شدید و دائمی نیستند، اما آگاهی از آن‌ها به بیمار کمک می‌کند آماده و مراقب باشد و در صورت بروز علائم، سریع اقدام کند.
- عفونت محل جراحی: یکی از جدی‌ترین مشکلات است که می‌تواند سطحی یا عمقی باشد. عفونت‌های سطحی با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شوند، اما عفونت‌های عمقی ممکن است نیاز به جراحی مجدد داشته باشند.
- لخته شدن خون در پاها یا ریه‌ها: بعد از جراحی خطر تشکیل لخته خون در وریدهای پا وجود دارد. این لخته‌ها می‌توانند به ریه منتقل شوند و مشکلات تنفسی ایجاد کنند. برای پیشگیری، داروهای ضدانعقاد و حرکات کنترل‌شده پا توصیه می‌شود.
- دررفتگی مفصل مصنوعی: اگر حرکات غیرایمن انجام شود، سر پروتز از جای خود خارج می‌شود. آموزش بیمار در مورد حرکات ایمن پس از عمل اهمیت بالایی دارد.
- سایش یا شکستگی پروتز: هر پروتزی طول عمر محدودی دارد و استفاده بیش از حد یا وارد شدن ضربه‌های شدید می‌تواند منجر به سایش یا شکستگی شود.
- تفاوت طول پاها: بعد از جراحی گاهی طول پاها کمی متفاوت می‌شود که می‌تواند بر راه رفتن تأثیر بگذارد و نیاز به کفی یا اصلاح راه رفتن پیدا شود.
- درد و خشکی مفصل: درد و محدودیت حرکتی در ماه‌های اول طبیعی است و با فیزیوتراپی بهبود پیدا می‌کند، اما در برخی بیماران ممکن است طولانی‌تر باشد.
- خونریزی یا کبودی شدید: با وجود مراقبت، بعضی بیماران دچار خونریزی یا کبودی قابل توجه در محل جراحی می‌شوند که گذراست.
نتیجه گیری
تعویض‌مفصل‌لگن یک جراحی حیاتی برای افرادی است که از درد شدید و محدودیت حرکتی رنج می‌برند. این عمل با جایگزینی مفصل آسیب‌دیده با پروتز مصنوعی، به بیماران کمک می‌کند دوباره زندگی فعال و بدون درد داشته باشند. آگاهی از مراحل عمل، مراقبت‌های قبل و بعد، عوارض احتمالی و طول عمر پروتز به تصمیم‌گیری بهتر بیمار کمک می‌کند. رعایت توصیه‌های پزشک و انتخاب جراح متخصص کلید موفقیت در این مسیر است.