پارگی رباط صلیبی قدامی و خلفی

پارگی رباط صلیبی قدامی و خلفی – مفصل زانو از قرار گرفتن دو استخوان ران (فمور) و درشت نی (تیبیا) تشکیل شده است و چنانچه در شکل روبرو نشان داده شده است این دو استخوان تقریبا هیچ لبه استخوانی ندارند که باعث ثبات آنها روی یکدیگر شود؛ در نتیجه بخودی خود این استخوان ها حین فعالیت و راه رفتن تمایل دارند که روی هم بلغزند و باعث در رفتگی زانو گردند. اما در عمل چنین اتفاقی نمی افتد چرا که این دو استخوان توسط رباط های بسیار قوی و همچنین عضلات اطراف زانو به همدیگر متصل شده اند و این مجموعه از بافت های نرم رباطی و عضلانی باعث ثبات مفصل زانو می گردند.

چنانچه در این شکل دیده میشود این دو استخوان توسط دو رباط بسیار محکم بنام رباط های صلیبی Cruciate ligaments از درون مفصل و دو رباط تحت عنوان رباط های جانبی collateral ligaments  که استحکام رباط های صلیبی را ندارند اما همچنان از عوامل مهم ثبات مفصل زانو محسوب میشوند به هم وصل شده اند.

طرز قرار گرفتن رباط های صلیبی در داخل زانو به گونه ای است که از روی یکدیگر به شکل ضربدر و یا صلیب عبور میکنند و از این رو به نام رباط های صلیبی معروف شده اند. این رباط ها در عمل از حرکت به جلو و عقب استخون ران روی استخوان درشت نی (تیبیا) جلوگیری میکند و در موارد پارگی و آسیب این رباط ها، ساق پا در زیر استخوان ران به جلو و عقب حرکت کرده و ایجاد بی ثباتی میکند.

چنانچه در عکس زیر دیده میشود رباط های جانبی یا collateral ligaments در دو طرف زانو قرار داشته و از زاویه دار شدن زانو به سمت داخل و خارج جلوگیری میکنند.

در صورت پارگی این رباط ها بیمار از درد و یا احساس بی ثباتی و یا خالی کردن زانو در هنگام راه رفتن شکایت خواهد کرد.

رباط صلیبی قدامی از حرکت استخوان درشت نی به سمت جلو جلوگیری میکند و در صورت پارگی آن این استخوان براحتی بیشتری به سمت جلو حرکت میکند.

رباط صلیبی خلفی از حرکت استخوان درشت نی به سمت عقب جلوگیری میکند و در صورت پارگی آن این استخوان بسمت عقب افتادگی پیدا میکند

پارگی رباط صلیبی قدامی بدلیل بی ثباتی نسبتا شدیدی که در حرکات زانو ایجاد میکند باعث میشود در حرکات، پیاده روی ها و فعالیت های اندام تحتانی فشار وارد شده به مفصل متوازن و طبیعی نباشد و در نتیجه به مرور در اثر این فشار یکنواخت خطر فرسودگی و تخریب شدید مفصل وجود دارد. در بسیاری از افرادی که تحت درمان قرار نگرفته اند به مرور تخریب غضروف و تشکیلات داخل مفصل به سرعت بیشتری صورت میگیرد و این افراد دچار آرتروز و فرسودگی زودرس مفصل خواهند شد.

در رابطه با رباط صلیبی خلفی این بی ثباتی بطور معمول از شدت کمتری برخوردار است و در نتیجه آرتروز رودرس بدنبال پارگی رباط صلیبی خلفی از شدت کمتری برخوردار است.

سیر بیماری پارگی رباط صلیبی قدامی

اینکه برای رباط صلیبی قدامی بدون عمل جراحی چه اتفاقی می افتد به میزان فعالیت بیمار و نیز شدت بیماری و درجه بی ثباتی که در اثر پارگی به وجود آمده، بستگی دارد. افرادی که دچار پارگی کامل شده اند بطور معمول دچار درجات زیادی از بی ثباتی زانو میشوند و چنانچه این بی ثباتی توسط جراحی بازسازی رباط درمان نشود باعث میشود که حین حرکت و فعالیت استخوان ران و درشت نی بر روی یکدیگر حرکات غیر عادی و ناموزون داشته و در نتیجه سایر عناصر داخل مفصل مثل منیسک و غضروف های مفصلی به مرور تخریب شود و این همان اتفاقی است که به عنوان آرتروز زودرس مطرح میشود.

پارگی ناکامل رباط صلیبی قدامی در برخی از بیماران در معاینه بالینی و نیز فعالیت های روزانه علائم بی ثباتی زانو را نشان میدهند و درنتیجه تخریب زودرس زانو طی سالهای آینده قابل پیش بینی خواهد بود.

اما گروه دیگری از بیماران با پارگی ناکامل رباط صلیبی قدامی، علائم قابل توجهی نداشته و معاینه بالینی نیز بی ثباتی جدی را نشان نمیدهد؛ این افراد کمتر از سایرین درصورت عدم عمل جراحی به آرتروز زودرس و تخریب مفصلی دچار خواهند شد.

درمان پارگی رباط صلیبی

رباط صلیبی قدامی نقش بسیار مهمی در ثبات حرکات زانو داشته و در صورت پارگی کامل آن چنانچه در بالا اشاره شد در صورت عدم درمان جراحی، آسیب های غیر قابل بازگشتی را ایجاد میکند. درصورت پارگی ناکامل این رباط چنانچه بیمار در علائم بالینی و معاینه از سطح قابل توجهی از ثبات برخوردار باشد میتوان از فیزیوتراپی و یا ورزش هایی که با تخریب عضلات هامسترینگ به حمایت از این رباط کمک میکند بهره جویند.

پارگی کامل رباط صلیبی قدامی بخصوص در یک فرد جوان و فعال نیازمند عمل جراحی بوده و باید آنرا بازسازی نمود. در نظر داشته باشید رباط های صلیبی بدلیل خونرسانی بسیار کم و همچنین به این دلیل که این رباط ها در مایع مفصلی غوط ور هستند و مواد ترشح شده از سلول های ترمیمی که برای بازسازی رباط مهم هستند در این مایع رقیق میشوند. بنابراین این رباط قابل ترمیم نیست و در صورت پارگی رباط صلیبی باید بقایای آنرا از زانو جدا کرده و با تاندون های سایر نقاط بدن و یا تاندون های آماده آن را بازسازی نمود.