فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل زانو یکی از مراحل حیاتی برای بازگشت به زندگی فعال و بهبود عملکرد مفصل است. این روند به بیماران کمک می‌کند تا درد را کاهش دهند، حرکت‌پذیری زانو را افزایش دهند و عضلات اطراف مفصل را تقویت کنند. فیزیوتراپی با برنامه‌های تمرینی خاص و روش‌های درمانی مناسب، نه تنها به تسریع بهبودی کمک می‌کند، بلکه از عوارض احتمالی پس از جراحی نیز جلوگیری می‌نماید. با توجه به اهمیت این مراحل، آگاهی و رعایت نکات توصیه‌شده توسط فیزیوتراپیست‌ها می‌تواند نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی بیماران پس از تعویض مفصل زانو داشته باشد.
تاثیرات فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل زانو
فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل زانو تاثیرات مهم و مثبتی بر روند بهبودی و بازگشت به زندگی عادی بیمار دارد. این تأثیرات شامل موارد زیر می‌شود:
- کاهش درد : فیزیوتراپی از طریق تمرینات ملایم و روش‌های درمانی مانند ماساژ، استفاده از دستگاه‌های الکتریکی و تمرینات حرکتی، می‌تواند به کاهش درد بعد از جراحی کمک کند. این کاهش درد موجب افزایش راحتی و انگیزه بیمار برای انجام تمرینات می‌شود.
- بهبود حرکت‌پذیری و انعطاف‌پذیری : تمرینات فیزیوتراپی به افزایش دامنه حرکتی مفصل زانو کمک می‌کنند. این تمرینات می‌توانند به جلوگیری از خشکی و سفتی مفصل کمک کرده و به بیمار اجازه دهند که به طور کامل و بدون محدودیت حرکت کنند.
- تقویت عضلات : یکی از اهداف اصلی فیزیوتراپی پس از تعویض مفصل زانو، تقویت عضلات اطراف مفصل است. عضلات قوی‌تر می‌توانند از مفصل جدید بهتر حمایت کرده و ثبات زانو را بهبود بخشند، که این امر به کاهش فشار روی مفصل و پیشگیری از مشکلات آینده کمک می‌کند.
- بهبود تعادل و هماهنگی : تمرینات خاص فیزیوتراپی می‌توانند به بهبود تعادل و هماهنگی حرکتی بیمار کمک کنند. این تمرینات به کاهش خطر سقوط و آسیب‌های ناشی از آن، به خصوص در بیماران مسن، کمک می‌کنند.
- تسریع روند بهبودی : برنامه‌های منظم و هدفمند فیزیوتراپی می‌توانند روند بهبودی را تسریع کنند و بیمار را به زندگی عادی و فعالیت‌های روزمره سریع‌تر بازگردانند. این برنامه‌ها با کاهش تورم و التهاب، بهبود جریان خون و بهبود عملکرد کلی زانو به دست می‌آیند.
- افزایش اعتماد به نفس و کیفیت زندگی : با کاهش درد، بهبود حرکت‌پذیری و تقویت عضلات، بیماران احساس بهتری نسبت به توانایی‌های خود پیدا می‌کنند. این امر به افزایش اعتماد به نفس و بهبود کیفیت زندگی آنان کمک می‌کند.
🔗بیشتر بخوانید : مدت زمان بهبودی کامل بعد از عمل تعویض مفصل زانو
تمرین‌های توانبخشی بعد از تعویض مفصل زانو
تمرین‌های توانبخشی پس از تعویض مفصل زانو نقش بسیار مهمی در بهبود عملکرد زانو و بازگشت به فعالیت‌های روزمره دارند. این تمرینات باید به طور منظم و تحت نظر فیزیوتراپیست انجام شوند تا بهترین تاثیر را داشته باشند در ادامه، برخی از تمرین‌های رایج توانبخشی بعد از تعویض مفصل زانو آورده شده است:
| نام تمرین | زمان انجام تمرین | هدف | روش انجام |
| تنفس عمیق و انقباض عضلات ران | هفته اول بعد از عمل | بهبود جریان خون و جلوگیری از لخته شدن خون | برای انجام این تمرین در حالت درازکش، تنفس عمیق بکشید و عضلات ران را منقبض کنید. این حالت را برای 5-10 ثانیه نگه دارید و سپس آرام کنید. این تمرین را چند بار در روز انجام دهید. |
| پمپ مچ پا | هفته اول بعد از عمل | بهبود جریان خون در پاها و جلوگیری از تورم | دراز بکشید و مچ پا را به سمت بالا و پایین حرکت دهید. این تمرین را 10-20 بار در هر پا تکرار کنید. |
| کشش عضلات چهارسر ران | هفته 4-2 | تقویت عضلات چهارسر ران و بهبود حرکت زانو | دراز بکشید و پای خود را صاف کنید. عضلات چهارسر ران را منقبض کنید و زانو را به سمت پایین فشار دهید. این حالت را برای 5-10 ثانیه نگه دارید و سپس رها کنید. این تمرین را 10-20 بار تکرار کنید. |
| بالا بردن مستقیم پا | هفته 4-2 | تقویت عضلات ران و بهبود استحکام زانو | برای انجام این تمرین دراز بکشید و پای عمل شده را صاف کنید. پای دیگر را خم کنید. پای صاف را به آرامی به سمت بالا بلند کنید و برای چند ثانیه نگه دارید. سپس به آرامی پایین بیاورید. این تمرین را 10-20 بار تکرار کنید. |
| خم و صاف کردن زانو | تقویت عضلات ران و بهبود استحکام زانوبالا بردن مستقیم پا | افزایش دامنه حرکتی زانو. | بنشینید و پای عمل شده را به آرامی خم و صاف کنید. این تمرین را 10-20 بار تکرار کنید. |
| تمرینات استقامت | هفته 8-4 | افزایش استقامت عضلات و بهبود تعادل. | با استفاده از یک نوار مقاومت یا وزنه سبک، تمرینات مختلفی مانند کشش و خم کردن زانو، بالا بردن پا و حرکات جانبی را انجام دهید. هر تمرین را 10-20 بار تکرار کنید. |
| ایستادن روی یک پا | پس از هفته 8 | بهبود تعادل و استحکام عضلات. | بایستید و به یک نقطه ثابت نگاه کنید. یک پا را به آرامی بلند کنید و تعادل خود را حفظ کنید. این حالت را برای 10-30 ثانیه نگه دارید و سپس پاها را عوض کنید. این تمرین را چند بار در روز تکرار کنید. |
| تمرینات تعادلی با کمک | پس از هفته 8 | تقویت تعادل و هماهنگی. | از یک فیزیوتراپیست یا دوست بخواهید که در کنار شما بایستد و در حفظ تعادل کمک کند. تمرینات تعادلی مختلف مانند ایستادن روی سطح ناپایدار یا انجام حرکات چرخشی را انجام دهید. |
اگر بعد از تعویض مفصل زانو فیزیوتراپی انجام ندهیم چه اتفاقی می افتد؟
اگر بعد از تعویض مفصل زانو فیزیوتراپی انجام نشود، ممکن است چندین مشکل و عارضه رخ دهد که می‌تواند روند بهبودی را تحت تأثیر قرار داده و کیفیت زندگی بیمار را کاهش دهد. برخی از این مشکلات عبارتند از:
- کاهش دامنه حرکتی : بدون انجام تمرینات فیزیوتراپی، ممکن است زانو سفت شود و دامنه حرکتی آن به طور قابل توجهی کاهش یابد. این محدودیت در حرکت می‌تواند انجام فعالیت‌های روزمره را دشوار کند.
- افزایش درد و ناراحتی : عدم انجام فیزیوتراپی می‌تواند باعث افزایش درد و ناراحتی در ناحیه جراحی شده شود. فیزیوتراپی به کاهش التهاب و تسکین درد کمک می‌کند، و بدون آن، ممکن است بیمار دچار دردهای مزمن شود.
- ضعف عضلانی : بدون تمرینات فیزیوتراپی، عضلات اطراف مفصل زانو ضعیف می‌شوند. این ضعف عضلانی می‌تواند منجر به کاهش پایداری و حمایت از مفصل شود و احتمال آسیب‌های دیگر را افزایش دهد.
- خطر ایجاد لخته‌های خون : تمرینات فیزیوتراپی به بهبود جریان خون و کاهش خطر ایجاد لخته‌های خون (ترومبوز) کمک می‌کنند. عدم انجام این تمرینات می‌تواند خطر لخته‌های خون را افزایش دهد که ممکن است به مشکلات جدی مانند آمبولی ریوی منجر شود.
- التهاب و تورم : بدون فیزیوتراپی، تورم و التهاب در ناحیه جراحی ممکن است کاهش نیابد و این وضعیت می‌تواند باعث افزایش ناراحتی و درد شود.
- عدم بهبود عملکردی :یکی از اهداف اصلی فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل زانو، بازگرداندن عملکرد طبیعی زانو و بهبود توانایی بیمار برای انجام فعالیت‌های روزمره است. بدون این تمرینات، ممکن است عملکرد زانو به طور کامل بهبود نیابد و بیمار نتواند به زندگی عادی خود بازگردد.
- افزایش خطر عفونت : فیزیوتراپی کمک می‌کند تا جریان خون در ناحیه جراحی بهبود یابد که می‌تواند به پیشگیری از عفونت کمک کند. بدون فیزیوتراپی، خطر عفونت ممکن است افزایش یابد.
🔗بیشتر بخوانید : نحوه خوابیدن بعد از تعویض مفصل زانو