همه چیز درباره عمل تعویض مفصل زانو + فیلم واقعی

تعویض مفصل زانو یکی از پیشرفته‌ترین راهکارهای جراحی در ارتوپدی است که برای درمان دردهای شدید و محدودیت‌های حرکتی زانو به کار می‌رود. افرادی که به دلایل مختلفی مانند آرتروز، ساییدگی مفصل یا آسیب‌های شدید دچار ناتوانی در حرکت شده‌اند، می‌توانند با انجام این جراحی، کیفیت زندگی خود را به شکل چشمگیری بهبود دهند. در این مقاله به بررسی کامل عمل مفصل زانو، اهداف، انواع، مراحل و مزایای آن می‌پردازیم.

تعویض مفصل زانو چیست؟

هدف از جراحی مفصل زانو چیست؟

هدف اصلی از انجام این جراحی، تسکین دردهای مزمن زانو است که دیگر به درمان‌های غیرجراحی پاسخ نمی‌دهند. همچنین بازگرداندن عملکرد طبیعی مفصل، کمک به راه رفتن بدون درد، پیشگیری از بدشکلی پا و بهبود استقلال حرکتی از دیگر اهداف مهم این جراحی محسوب می‌شود. با این جراحی، بسیاری از بیماران می‌توانند فعالیت‌های روزمره خود مانند بالا رفتن از پله، پیاده‌روی و حتی رانندگی را بدون درد انجام دهند.

انواع مختلف جراحی تعویض مفصل زانو

جراحی مفصل زانو به صورت اصولی دو نوع اصلی دارد: تعویض مفصل جزئی زانو (Partial Knee Replacement) و تعویض مفصل کلی یا کامل (Total Knee Replacement). هر یک از این انواع جراحی برای حل مشکلات مختلف در مفصل زانو استفاده می‌شوند. 

• تعویض مفصل جزئی زانو (Partial Knee Replacement): در این نوع جراحی، تنها یک بخش از مفصل زانو که آسیب‌دیده است، جایگزین می‌شود. این روش معمولاً برای بیمارانی که تخریب در یک بخش محدود از مفصل دارند و بخش‌های دیگر مفصل سالم هستند، مناسب است. این جراحی معمولاً با دوره‌های بهبودی کوتاه‌تر و کمترین مقدار بازیافت نرمی همراه است.
• تعویض مفصل کلی زانو (Total Knee Replacement): در این نوع جراحی، تمام مفصل زانو با یک پروتز جایگزین می‌شود. این جراحی برای بیمارانی که مفصل زانو به طور کلی آسیب‌دیده و مشکلات گسترده‌تری دارند، انجام می‌شود. این جراحی نیازمند باز کردن مفصل زانو و حذف تمام سطوح مختلف مفصل می‌باشد.

همچنین، بسته به شرایط خاص بیمار و نیازهای جراحی، ممکن است از روش‌های تکمیلی مانند جراحی مفصل زانو با استفاده از ربات یا تکنولوژی‌های پیشرفته دیگر نیز استفاده شود. تصمیم نهایی در مورد نوع جراحی توسط پزشک به اساس شرایط مختلف بیمار و ارزیابی دقیق وی اتخاذ می‌شود.

جراحی تعویض مفصل زانو چه زمانی ضروریست؟

زمانی که درد زانو به مرحله‌ای برسد که فرد در انجام فعالیت‌های روزمره خود دچار اختلال شود، و سایر روش‌های درمانی مانند فیزیوتراپی، دارو و تزریق کارساز نباشد، جراحی به عنوان یک راهکار موثر مطرح می‌شود. علائمی مانند درد شدید در هنگام راه رفتن، بیدار شدن از خواب به دلیل درد زانو، خشکی شدید صبحگاهی و تورم مکرر زانو، نشان‌دهنده نیاز به این عمل هستند. همچنین در افرادی که مفصل زانو به شکل واضحی دچار تغییر شکل شده است، این جراحی ضرورت بیشتری دارد.

مزایای عمل تعویض مفصل زانو

این جراحی دارای مزایای متعددی است که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش قابل‌توجه درد زانو
• افزایش دامنه حرکتی و بهبود عملکرد مفصل
• بهبود کیفیت زندگی و افزایش توانایی در انجام کارهای روزمره
• کاهش نیاز به مصرف داروهای مسکن و ضدالتهاب
• اصلاح تغییر شکل مفصل زانو
• پیشگیری از پیشرفت بیماری مفصل و آسیب‌های بیشتر

تکنیک های برش در جراحی تعویض مفصل زانو

در این جراحی، انتخاب تکنیک برش می‌تواند تاثیر زیادی بر نتیجه جراحی و دوران نقاهت بیمار داشته باشد. سه تکنیک رایج برش در جراحی زانو عبارتند از:

1. تکنیک پاراپاترال (Parapatellar Approach)

در این روش، برش جراحی در ناحیه اطراف کشکک زانو (پاتلا) انجام می‌شود تا جراح به مفصل زانو دسترسی پیدا کند. این تکنیک معمولا برای بیماران با آناتومی استاندارد و در مواردی که نیاز به دید وسیع‌تری از مفصل است، به‌کار می‌رود. در این روش، عضله اطراف کشکک نیز بریده می‌شود، که باعث می‌شود بیمار در دوران بهبودی درد بیشتری نسبت به روش‌های دیگر تجربه کند.

2. تکنیک ساب واسوز (Subvastus Approach)

در این روش، برش زیر عضله واسوس (یکی از عضلات چهارسر ران) انجام می‌شود تا جراح به مفصل زانو دسترسی پیدا کند. این تکنیک به جراح این امکان را می‌دهد که بدون آسیب به عضلات اصلی اطراف مفصل زانو، عمل تعویض مفصل را انجام دهد. اگرچه این روش برای جراح چالش‌برانگیزتر است زیرا دریچه دسترسی کوچکتری ایجاد می‌شود، اما برای بیمار مزایای زیادی دارد. در این روش عضله پاره نمی‌شود و دوران بهبودی سریع تر و درد کمتری تجربه می‌شود. همچنین، توان‌بخشی بعد از جراحی برای بیمار راحت‌تر خواهد بود.

3. تکنیک مید واسوز (Midvastus Approach)

در این روش، برش در میانه عضله واسوس انجام می‌شود. مشابه روش پاراپاترال، در این روش نیز عضله بریده می‌شود که باعث می‌شود بیمار بعد از جراحی احساس درد و ناراحتی بیشتری داشته باشد. این تکنیک به جراح دید بهتری از مفصل می‌دهد، اما درد بعد از عمل برای بیمار بیشتر خواهد بود.

مراحل عمل تعویض مفصل زانو 

مراحل این جراحی به چندین مرحله تقسیم می‌شود. مراحل اصلی این جراحی عبارتند از:

• آماده‌سازی بیمار: پیش از جراحی، بیمار باید تحت تحقیقات دقیق پزشکی قرار گیرد. این شامل بررسی تاریخچه پزشکی، آزمون‌های تصویربرداری (مثل اشعه ایکس و MRI) و آزمایش‌های خون می‌شود.
• آماده سازی بیمار: برخی از موارد ممکن است نیاز به آماده‌سازی ویژه بیمار قبل از جراحی داشته باشند، مانند محدودیت مصرف غذا و نوشیدن در مدت مشخص قبل از جراحی.
• جراحی: در این مرحله، پزشک با استفاده از تکنیک‌های جراحی، مفصل آسیب‌دیده را حذف می‌کند و به جای آن مفصل مصنوعی یا پروتز را جایگزین می‌کند. این پروتزها از موادی مانند فلزهای مقاوم، پلاستیکهای پزشکی یا مواد دیگر تشکیل شده‌اند.
• مراقبتهای بعد از جراحی: پس از جراحی، محل عمل جراحی بسته می‌شود و بیمار به واحد مراقبت‌های ویژه یا واحد جراحی منتقل می‌شود. در این مرحله، ترتیبات پسا جراحی شامل دیگر مراحلی مانند کنترل درد، جلوگیری از عفونت بعد از تعویض مفصل زانو و حرکت آرام بیمار است.
• توانبخشی و فیزیوتراپی: بلافاصله پس از جراحی، فیزیوتراپی و توانبخشی شروع می‌شود. این شامل تمرینات تقویتی و انعطاف‌پذیری به منظور بهبود حرکت مفصل زانو و استفاده بهینه از پروتز جدید است.
• پیگیری و مراقبت‌های مداوم:  پس از ترخیص، بیمار نیاز به رعایت مراقبتهای بعد از تعویض مفصل زانو بصورت مداوم دارد.

هر بیمار ممکن است در مراحل این جراحی نیازهای خاص خود را داشته باشد، و پزشک مسئول تصمیم‌گیری در مورد نحوه انجام جراحی و پسا جراحی است.

چه افرادی به تعویض مفصل زانو نیاز دارند؟

این جراحی برای افرادی توصیه می‌شود که از درد مزمن و غیرقابل‌کنترل زانو رنج می‌برند و عملکرد مفصل آن‌ها به شدت کاهش یافته است. اغلب افراد بالای ۵۰ سال که دچار آرتروز زانو هستند، کاندیدای مناسبی برای این عمل محسوب می‌شوند. البته در سنین پایین‌تر هم افرادی که بر اثر آسیب‌دیدگی‌های ورزشی یا تصادفات دچار تخریب شدید مفصل شده‌اند، می‌توانند این جراحی را انجام دهند. همچنین کسانی که تغییر شکل زانو دارند یا به‌سختی راه می‌روند نیز نیازمند این عمل خواهند بود.

بیشتر بخوانید : هزینه تعویض مفصل زانو

آیا جراحی تعویض مفصل زانو دائمی است؟

بله، این عمل به عنوان یک راه‌حل دائمی برای بهبود مشکلات مفصل زانو در نظر گرفته می‌شود. پروتز مفصل زانو که در جراحی تعویض مفصل استفاده می‌شود، طراحی شده است تا به طور دائمی و با دوام جایگزین مفصل آسیب‌دیده شود.

با انجام این جراحی، بیماران بهبود قابل توجهی در درد، حرکت، و کیفیت زندگی خود تجربه می‌کنند. با اجرای تمرینات توانبخشی و فیزیوتراپی پس از جراحی، بیماران قادر به بازگشت به فعالیت‌های روزانه خود و حتی فعالیت‌های ورزشی می‌شوند.

هرچند که تعویض مفصل زانو بهبود دائمی در وضعیت بیماران ایجاد می‌کند، اما در برخی موارد ممکن است مشکلاتی مانند التهاب مفصل، عفونت یا مشکلات دیگر پیش بیایند که نیاز به مراقبت‌ها و درمان‌های اضافی دارند. همچنین، بعضی افراد ممکن است در مدت زمان طولانی‌تری نسبت به دیگران نیاز به تغییرات در فعالیت‌ها و استراحت داشته باشند. به هر حال، تعویض مفصل زانو به عنوان یک روش کارآمد و موثر برای بهبود کیفیت زندگی افراد با مشکلات مفصل زانو مطرح شده است.

سوالات متداول تعویض مفصل زانو

نتیجه گیری

تعویض مفصل زانو یک جراحی ایمن، موثر و قابل اعتماد برای درمان دردهای شدید زانو و ناتوانی‌های حرکتی ناشی از بیماری‌های مفصلی است. این عمل به بیمارانی که کیفیت زندگی آن‌ها به شدت تحت تاثیر قرار گرفته، این امکان را می‌دهد که با کاهش درد، افزایش تحرک و بازگشت به فعالیت‌های روزمره، زندگی بهتری را تجربه کنند. انتخاب زمان مناسب برای انجام جراحی، مشورت با جراح ارتوپد با تجربه و رعایت دقیق مراقبت‌های قبل و بعد از عمل، نقش بسیار مهمی در موفقیت این روش درمانی دارد.