دررفتگی مفصل لگن یکی از آسیب‌های شدید و نسبتا نادر در میان انواع صدمات اسکلتی عضلانی است که می‌تواند به دلیل ضربه مستقیم، تصادف یا حتی اختلالات مادرزادی ایجاد شود. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که سر استخوان ران از حفره لگن (استابولوم) خارج شود و ارتباط طبیعی مفصل لگن دچار اختلال گردد. شدت این آسیب به‌گونه‌ای است که اغلب نیازمند مداخله پزشکی فوری می‌باشد. شناخت دقیق از دلایل، علائم، روش‌های درمان و مراقبت‌های بعدی، نقش مؤثری در بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد.
دررفتگی مفصل لگن چیست؟
دررفتگی مفصل لگن یک آسیب جدی و دردناک است که زمانی رخ می‌دهد که سر استخوان ران از جایگاه طبیعی خود در حفره استابولوم لگن خارج می‌شود. این وضعیت اغلب در نتیجه تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع یا وارد آمدن ضربه شدید به مفصل لگن ایجاد می‌شود. این عارضه نیاز به تشخیص و درمان فوری دارد، زیرا در صورت عدم رسیدگی سریع، می‌تواند باعث آسیب به اعصاب، بافت‌های اطراف، یا حتی نکروز استخوانی شود. شناخت علائم، روش‌های درمانی و مراقبت‌های پس از آن برای بازگشت عملکرد طبیعی لگن بسیار مهم است.
شما می توانید برای اطلاعات بیشتر و مشاوره با دکتر علیرضا میرزاصادقی جراح و متخصص ارتوپد در تهران مشورت کنید.
در ادامه راه های ارتباطی با بهترین جراح زانو در تهران را قرار دادیم:
انواع دررفتگی مفصل لگن
دررفتگی مفصل لگن بر اساس جهت جابجایی سر استخوان ران به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
- دررفتگی خلفی (Posterior Dislocation): شایع‌ترین نوع دررفتگی لگن که در آن استخوان ران به سمت عقب از مفصل خارج می‌شود. معمولا در اثر ضربات شدید مانند تصادف خودرو ایجاد می‌شود.
- دررفتگی قدامی (Anterior Dislocation): نادرتر از نوع خلفی است و در آن استخوان ران به سمت جلو از جایگاه خود خارج می‌شود. این نوع بیشتر در نتیجه سقوط یا حرکات غیرطبیعی و شدید ایجاد می‌شود.
علائم دررفتگی مفصل لگن
- درد شدید و ناگهانی در ناحیه لگن یا کشاله ران
- ناتوانی در حرکت دادن پا یا ایستادن
- کوتاه‌تر به‌نظر رسیدن یک پا نسبت به پای دیگر
- چرخش غیرطبیعی پا (اغلب به سمت داخل یا خارج)
- تورم و کبودی در ناحیه مفصل
- بی‌حسی یا گزگز در پا یا ساق، به‌دلیل آسیب به عصب سیاتیک در برخی موارد
بیشتر بدانید : آرتروسکوپی لگن
دلایل و عوامل خطر دررفتگی لگن
- تصادفات رانندگی: به‌خصوص زمانی که راننده یا سرنشین کمربند ایمنی نبسته باشد.
- ورزش‌های پرخطر: مانند فوتبال، بسکتبال یا اسکی که در آن‌ها امکان برخورد شدید وجود دارد.
- سقوط از ارتفاع: به‌ویژه در افراد سالمند یا کسانی که سابقه پوکی استخوان دارند.
- نقص مادرزادی مفصل لگن: در برخی افراد، ساختار مفصل به‌گونه‌ای است که احتمال دررفتگی بیشتر است.
تشخیص دررفتگی مفصل لگن
تشخیص معمولا با معاینه فیزیکی و مشاهده علائم آغاز می‌شود، اما برای تایید قطعی، از روش‌های تصویربرداری استفاده می‌شود:
- رادیوگرافی (X-Ray): برای مشاهده وضعیت قرارگیری استخوان‌ها.
- MRI یا CT Scan: برای بررسی آسیب‌های بافت نرم، رباط‌ها یا عروق اطراف مفصل.
روش‌های درمان دررفتگی مفصل لگن
- جااندازی بسته (Closed Reduction): در صورتی که استخوان بدون نیاز به جراحی در محل خود قرار بگیرد. این روش تحت بیهوشی انجام می‌شود.
- جااندازی باز (Open Reduction): در صورت وجود شکستگی، آسیب به بافت‌های نرم یا عدم موفقیت در جااندازی بسته، عمل جراحی لازم است.
- بی‌حرکتی و استراحت: پس از جااندازی، بیمار نیاز به استفاده از بریس، واکر یا عصا برای مدتی دارد تا مفصل تثبیت شود.
- فیزیوتراپی: برای بازگشت قدرت عضلانی، دامنه حرکتی و تعادل.
عوارض احتمالی دررفتگی مفصل لگن
- آسیب به عصب سیاتیک: که می‌تواند باعث بی‌حسی، ضعف یا فلج پا شود.
- نکروز سر استخوان ران: در صورت اختلال در خون‌رسانی.
- آرتروز زودرس مفصل لگن: در صورت آسیب‌دیدگی غضروف.
- عود دررفتگی: به‌ویژه اگر ساختار مفصل آسیب‌پذیر باقی بماند.
مراقبت‌های پس از درمان دررفتگی لگن
- رعایت دقیق دستورات پزشک در مورد استراحت و عدم فشار روی پا
- انجام فیزیوتراپی تحت نظر متخصص
- استفاده از وسایل کمکی مانند عصا در طول دوران بهبودی
- پرهیز از فعالیت‌های سنگین و پرخطر تا چند ماه بعد از درمان
- پیگیری‌های منظم برای بررسی وضعیت مفصل از طریق تصویربرداری
دررفتگی مفصل لگن در سالمندان
سالمندان به‌دلیل پوکی استخوان و ضعف عضلات، بیشتر در معرض خطر این آسیب هستند. این آسیب در آن‌ها می‌تواند بسیار جدی‌تر بوده و روند بهبودی کندتر باشد. در نتیجه، پیشگیری از سقوط و انجام تمرینات تقویتی برای عضلات لگن و ران از اهمیت بالایی برخوردار است.
نکاتی برای پیشگیری از دررفتگی مفصل لگن
- استفاده از کمربند ایمنی هنگام رانندگی
- پوشیدن کفش‌های مناسب و ضدلغزش
- تقویت عضلات اطراف لگن با ورزش‌های منظم
- اصلاح شرایط زندگی افراد سالمند برای جلوگیری از افتادن
- خودداری از فعالیت‌های ورزشی بدون آمادگی کافی
نتیجه‌گیری
دررفتگی مفصل لگن یک آسیب حاد و جدی است که نیاز به رسیدگی فوری پزشکی دارد. شناخت علائم، درمان به‌موقع و انجام مراقبت‌های توانبخشی پس از درمان می‌تواند نقش مهمی در بهبودی کامل و جلوگیری از عوارض جانبی ایفا کند. پیشگیری از این آسیب، به‌ویژه در افراد پرخطر مانند سالمندان یا ورزشکاران، اهمیت زیادی دارد و با رعایت نکات ایمنی می‌توان خطر آن را به حداقل رساند.