پارگی روتاتور کاف یکی از بیشترین آسیبها در ناحیه شانه است که میتواند باعث درد شدید، کاهش دامنه حرکتی و ضعف در بازو شود. روتاتور کاف به مجموعهای از ماهیچه ها و تاندون گفته میشود که مسئول حرکت و ثبات شانه هستند. این پارگی معمولاً ناشی از آسیبهای مکرر و یا ضربهی مستقیم به شانه است، اما میتواند به طور طبیعی در اثر فرآیند پیری و تحلیل عضلات نیز رخ دهد. درمانهای مختلفی برای پارگی تاندون شانه وجود دارد که بسته به شدت آسیب میتواند متفاوت باشد. در این مقاله به بررسی علل، علائم و روشهای درمان پارگی روتاتور کاف خواهیم پرداخت.
آناتومی روتاتور کاف شانه
روتاتور کاف گروهی متشکل از چهار عضله و تاندون است که مفصل شانه را احاطه کرده و مسئول حرکت درست و استحکام مفصل شانه میباشد. این ساختار از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که شانه یکی از مفاصل با بیشترین دامنه حرکتی در بدن است و روتاتور کاف وظیفه حفظ این دامنه حرکتی و جلوگیری از آسیب به مفصل شانه را بر عهده دارد. عضلات تاندون شانه در اطراف سر استخوان بازو (هومروس) قرار دارند و به کتف و استخوانهای اطراف آن متصل میشوند.
پارگی روتاتور کاف چیست؟
پارگی روتاتور کاف به آسیب یک یا چند تاندون از چهار عضله روتاتور کاف شانه گفته میشود. روتاتور کاف شامل عضلات سوپراسپیناتوس، اینفراسپیناتوس، ترس مینور و ساباسکاپولاریس است که به کمک تاندونهای خود، شانه را پایدار نگه میدارند و اجازه میدهند که بازو در جهات مختلف حرکت کند. زمانی که تنها یکی از این تاندونها دچار پارگی یا آسیب میشود، عملکرد شانه مختل می شود.
علل ایجاد آسیب در تاندون شانه
پارگی روتاتور کاف ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود که شامل آسیبهای حاد، استفاده مکرر از شانه یا تغییرات طبیعی در روند پیری است. این آسیبها میتوانند به صورت جزئی یا کامل باشند و معمولاً باعث درد، ضعف و کاهش دامنه حرکتی شانه میشوند. در زیر به مهمترین عوامل پارگی تاندون شانه اشاره میشود:
1. ضربه های شدید
- ضربه مستقیم یا تصادفات: آسیبهای ناشی از تصادفات، سقوط یا ضربات ناگهانی میتوانند باعث پارگی تاندونهای روتاتور کاف شوند. این نوع آسیبها معمولاً بهطور ناگهانی و در اثر فشار زیاد به شانه رخ میدهند.
- آسیبهای ورزشی: در ورزشهایی که شامل حرکات شدید و پیچشی شانه هستند، مانند شنا، بیسبال، تنیس، وزنهبرداری و فوتبال، احتمال پارگی بسیار زیاد است.
2. فعالیت مکرر و فشار زیاد
- فعالیتهای فیزیکی تکراری: انجام فعالیتهایی که نیاز به حرکات مکرر بازو و شانه دارند (مانند شنا، پرتاب توپ یا کارهای دستی سنگین) میتوانند فشار زیادی به عضلات و تاندونهای روتاتور کاف وارد کنند و در نتیجه منجر به آسیب یا پارگی تدریجی آنها شوند.
- کارهای فیزیکی سنگین: افرادی که به طور مداوم با ابزارهای سنگین یا ماشینآلات کار میکنند، ممکن است به دلیل فشار زیاد به شانه، دچار آسیبهای تدریجی روتاتور کاف شوند.
3. کهولت سن و فرایند پیری
- ضعف و تحلیل رفتن تاندونها: با افزایش سن، تاندونها و عضلات شانه بهطور طبیعی ضعیفتر میشوند. در افراد مسنتر، فرایند تحلیل رفتن تاندونها (آرتروز یا دژنراسیون تاندونی) باعث میشود که تاندونهای روتاتور کاف آسیبپذیرتر شده و احتمال پارگی آنها افزایش یابد.
- کاهش خونرسانی به تاندونها: در سنین بالاتر، خونرسانی به تاندونها کاهش مییابد، که میتواند باعث ضعیف شدن آنها و مستعد شدن به پارگی شود.
4. عوامل ژنتیکی و ساختاری
برخی افراد به طور طبیعی ممکن است استخوانها یا مفصل شانهای با ساختار خاصی داشته باشند که باعث میشود تاندونها بیشتر در معرض آسیب قرار گیرند. این عوامل میتوانند احتمال پارگی تاندون شانه را افزایش دهند.
5. مشکلات زمینهای پزشکی
- آرتروز شانه: آرتروز یا التهاب مفصل شانه میتواند باعث ساییدگی و ضعیف شدن تاندونهای شانه شود.
- اختلالات متابولیک: برخی از اختلالات متابولیک مانند دیابت یا بیماریهای خودایمنی میتوانند به آسیب دیدن و ضعیف شدن تاندونها منجر شوند.
پارگی تاندون شانه ممکن است نتیجه ترکیبی از این عوامل باشد و برای پیشگیری از آنها، مراقبت از سلامت شانه، انجام تمرینات تقویتی و استفاده از تکنیکهای صحیح در فعالیتهای روزانه ضروری است.
علائم پارگی روتاتور کاف
پارگی ممکن است به صورت تدریجی یا ناگهانی بروز پیدا کند و علائم آن بسته به شدت آسیب میتواند متفاوت باشد. در زیر به رایجترین علائم پارگی روتاتور کاف اشاره شده است:
1. درد در ناحیه شانه
- درد هنگام حرکت بازو: درد اغلب هنگام بلند کردن بازو یا حرکت دادن آن در جهات خاص (مثل بالابردن، چرخاندن یا پشت سر بردن بازو) شدت مییابد.
- درد شبانه: بسیاری از افراد با آسیب تاندون شانه در شب دچار درد شدیدتری میشوند که ممکن است خواب را مختل کند. این درد معمولاً زمانی که به پهلو میخوابید یا شانه آسیبدیده تحت فشار قرار میگیرد، بدتر میشود.
- درد در فعالیتهای روزمره: انجام فعالیتهای ساده مانند لباس پوشیدن، شستن مو یا بلند کردن اجسام سبک ممکن است دردناک شود.
2. ضعف عضلانی
- ضعف در بازو: یکی از علائم شایع پارگی روتاتور کاف ضعف عضلانی است. ممکن است نتوانید بازو را به طور کامل بالا بیاورید یا آن را نگه دارید.
- کاهش قدرت در انجام فعالیتها: افراد مبتلا به پارگی معمولاً احساس میکنند که قادر به انجام کارهایی مانند برداشتن اجسام سنگین یا انجام حرکات ورزشی که نیاز به استفاده از بازو دارند، نیستند.
3. محدودیت دامنه حرکتی شانه
- عدم توانایی در حرکت بازو: محدودیت در دامنه حرکتی شانه بهویژه در حرکات چرخشی یا بالا بردن بازو ممکن است احساس شود.
- کاهش حرکت: ممکن است احساس کنید که نمیتوانید دست خود را به راحتی جلو یا بالاتر از سطح شانه حرکت دهید.
4. صدا دادن هنگام حرکت شانه
- در برخی از افراد مبتلا به پارگی تاندون شانه، هنگامی که شانه حرکت میکند، صدایی از ناحیه مفصل به گوش میرسد.
- این صدای غیرعادی ممکن است همراه با درد باشد و نشاندهنده آسیب به تاندونها باشد.
5. التهاب و تورم
- تورم در ناحیه شانه: تورم یا التهاب در ناحیه شانه ممکن است بهویژه در اثر آسیب حاد رخ دهد. این وضعیت میتواند درد را تشدید کند و باعث محدودیت بیشتر حرکت شود.
- احساس گرمی در شانه: گاهی ممکن است در ناحیه آسیبدیده احساس گرمی یا قرمزی بهوجود آید که نشاندهنده التهاب است.
6. درد و ضعف در فعالیتهای خاص
- درد میتواند هنگام انجام حرکات خاص مانند چرخش خارجی یا داخلی بازو، نگهداشتن اجسام در دست، یا هنگام حرکت دادن دستها به سمت پشت سر به طور واضحتر احساس شود.
- همچنین، اگر در فعالیتهایی مانند شنا، تنیس یا وزنهبرداری دچار درد شوید، ممکن است به پارگی روتاتور کاف اشاره داشته باشد.
7. احساس سفتی و کشش در شانه
ممکن است احساس کنید که شانهتان سفت شده یا حرکت دادن آن بسیار دشوار است. این سفتی معمولاً به دلیل التهاب و آسیب به تاندونها ایجاد میشود.
پارگی روتاتور کاف میتواند در هر سنی رخ دهد، اما در افراد مسنتر به دلیل تحلیل رفتن تدریجی تاندونها و عضلات شانه رایجتر است. در صورت بروز هر یک از این علائم، مراجعه به پزشک متخصص ارتوپد برای تشخیص دقیق و درمان مناسب ضروری است. تشخیص زودهنگام و درمان به موقع میتواند به جلوگیری از مشکلات جدیتر و کاهش نیاز به درمانهای پیچیدهتر کمک کند.
انواع پارگی روتاتور کاف
پارگی روتاتور کاف میتواند به اشکال مختلفی رخ دهد که هرکدام ویژگیها و شدت متفاوتی دارند. این پارگیها به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: پارگی جزئی و پارگی کامل. در اینجا به توضیح انواع پارگی روتاتور کاف پرداخته شده است:
1. پارگی جزئی تاندون شانه
- در این نوع پارگی، تاندونها به طور کامل از محل اتصال خود جدا نمیشوند، و فقط قسمتی از تاندون آسیب میبیند.
- پارگی جزئی معمولاً باعث درد و ضعف در شانه میشود، اما همچنان برخی از عملکردهای شانه حفظ میشوند.
- این نوع آسیب معمولاً در نتیجه استفاده مکرر از شانه یا فشار تدریجی به آن ایجاد میشود و ممکن است با درمانهای غیرجراحی مانند فیزیوتراپی و دارو بهبود یابد.
2. پارگی کامل تاندون شانه
- در پارگی کامل، تاندون به طور کامل از محل اتصال خود جدا میشود.
- این نوع آسیب شدیدتر است و میتواند باعث ضعف شدید در شانه، محدودیت حرکت و درد شدیدی شود.
- پارگی کامل معمولاً نیاز به درمان جراحی دارد تا تاندون دوباره به محل اتصال خود بازگردد.
- این نوع آسیب میتواند به دلیل ضربه ناگهانی، تصادف یا فشار مداوم و شدید به شانه ایجاد شود.
تشخیص پارگی روتاتور کاف
تشخیص پارگی مفصل شانه به طور کلی با ترکیب معاینه بالینی، تاریخچه پزشکی بیمار و استفاده از تصویربرداری انجام میشود. این به پزشک کمک میکند تا شدت آسیب را تشخیص دهد و درمان مناسب را شروع کند. در ادامه، به روشهای مختلف تشخیص پارگی روتاتور کاف اشاره کردیم:
1. معاینه بالینی
پزشک در اولین مرحله، به بررسی علائم بالینی شما و انجام معاینه فیزیکی میپردازد. در این معاینه، پزشک ممکن است اقداماتی مانند موارد زیر را انجام دهد:
- تست های حرکتی: پزشک از شما میخواهد که بازو و شانه خود را در جهتهای مختلف حرکت دهید. در صورت وجود پارگی ممکن است هنگام انجام حرکات خاص مانند چرخش یا بلند کردن بازو، درد یا محدودیت حرکت احساس کنید.
- تست های قدرتی: برای ارزیابی قدرت عضلات شانه، پزشک از شما میخواهد که در برابر فشار خاصی از سوی او مقاومت کنید. در صورت آسیب به روتاتور کاف، قدرت عضلات شانه به ویژه در حرکت دادن بازو کاهش مییابد.
2. تصویربرداری با اشعه X (رادیوگرافی)
اشعه X برای ارزیابی استخوانها و شناسایی مشکلاتی مانند آرتروز شانه یا شکستگی استخوان استفاده میشود، اما نمیتواند پارگی روتاتور کاف را تشخیص دهد. با این حال، ممکن است پزشک رادیوگرافی را برای رد آسیبهای استخوانی و مشکلات دیگر تجویز کند.
3. تصویربرداری با MRI (تصویربرداری با تشدید مغناطیسی)
این روش تصویربرداری دقیقترین روش برای شناسایی پارگی روتاتور کاف است. MRI تصاویر بسیار واضح و دقیقی از بافت نرم شانه به دست میدهد و میتواند محل و اندازه پارگی تاندونها را نشان دهد.
4. آزمایش اولتراسوند (Ultrasound)
این روش به پزشک کمک میکند تا تاندونها و بافتهای نرم را مشاهده کند. در برخی موارد، اولتراسوند میتواند به اندازه MRI دقیق باشد، اما به دلیل محدودیتهای خاص، معمولاً برای تشخیص جزئیات دقیقتر و در کنار روشهای دیگر استفاده میشود.
5. آرتروگرافی (Arthrogram)
در این روش، ماده رنگی خاصی به داخل مفصل شانه تزریق میشود تا نمای بهتری از بافتها و تاندونهای شانه ارائه دهد. این روش معمولاً برای ارزیابی آسیبهای شدید یا پیچیدهتر شانه کاربرد دارد و میتواند در موارد خاص برای تشخیص پارگی مفید باشد.
راهکارهای درمان پارگی تاندون شانه
درمان پارگی روتاتور کاف بستگی به شدت آسیب، نوع پارگی (جزئی یا کامل)، سن فرد، وضعیت سلامت عمومی و نیازهای عملکردی بیمار دارد. درمانها معمولاً به دو دسته عمده تقسیم میشوند: درمانهای غیرجراحی و جراحی. در اینجا به شرح جزئیات این درمانها پرداخته شده است.
1. درمانهای غیرجراحی پارگی روتاتورکاف
برای پارگیهای جزئی یا مواردی که بیمار به طور نسبی از عملکرد شانه خود راضی است و علائم به شدت آزاردهنده نیست، درمانهای غیرجراحی میتوانند مؤثر باشند. این درمانها معمولاً شامل موارد زیر هستند:
الف. استراحت و اجتناب از فعالیتهای شدید
- برای کاهش فشار و استراحت به شانه آسیبدیده، توصیه میشود که بیمار از انجام فعالیتهای فیزیکی شدید که موجب تحریک یا درد بیشتر شود، خودداری کند.
- استراحت کمک میکند تا شانه زمان لازم برای بهبودی را به دست آورد.
ب. داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)
- داروهای ضدالتهاب مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب در شانه میتوانند مفید باشند.
- این داروها معمولاً بهصورت کوتاهمدت تجویز میشوند و به تسکین علائم کمک میکنند.
ج. فیزیوتراپی
- فیزیوتراپی یکی از مؤثرترین روشهای درمانی برای تقویت عضلات شانه و بهبود دامنه حرکتی است.
- تمرینات خاص فیزیوتراپی شامل کشش، تقویت عضلات و حرکات اصلاحی میشود که میتواند به بهبود قدرت عضلات اطراف شانه و کاهش فشار بر تاندونهای آسیبدیده کمک کند.
- فیزیوتراپی میتواند علاوه بر کاهش درد، به بازگشت عملکرد طبیعی شانه کمک کند.
د. یخ درمانی و گرما درمانی
- استفاده از یخ برای کاهش التهاب و تورم میتواند مؤثر باشد، بهویژه در روزهای ابتدایی بعد از آسیب.
- گرما درمانی پس از کاهش التهاب اولیه میتواند به شل شدن عضلات و تسکین درد کمک کند.
هـ. تزریق کورتیکواستروئید
- در برخی موارد، پزشک ممکن است تزریق کورتیکواستروئید به شانه را پیشنهاد دهد. این تزریقها به کاهش التهاب و درد کمک میکنند، بهویژه در افرادی که دچار التهاب مزمن شانه هستند.
- این تزریقات باید محدود باشند، زیرا استفاده مکرر از آنها میتواند به تضعیف تاندونها منجر شود.
2. درمان روتاتورکاف با جراحی
اگر درمانهای غیرجراحی نتوانند به تسکین درد یا بهبود عملکرد شانه کمک کنند، یا در صورت وجود پارگی کامل تاندون، جراحی ممکن است ضروری باشد. جراحی معمولاً در موارد زیر توصیه میشود:
- پارگی کامل روتاتور کاف
- درد شدید که به درمانهای غیرجراحی پاسخ نمیدهد
- محدودیت عملکرد شانه که بر فعالیتهای روزمره تأثیر میگذارد
- پارگیهای مزمن که باعث تخریب بیشتر بافت شدهاند
الف. جراحی باز (Open Surgery)
- در این روش جراحی، پزشک برش کوچکی در شانه ایجاد کرده و تاندون پارگیافته را دوباره به محل اتصال خود در استخوان متصل میکند.
- این روش معمولاً در پارگیهای شدید یا زمانی که آسیب به سایر بافتها وجود دارد، استفاده میشود.
ب. جراحی آرتروسکوپی (Arthroscopic Surgery)
- این روش جراحی کمتهاجمی است که از طریق برشهای کوچک و با استفاده از یک دوربین مخصوص (آرتروسکوپ) برای مشاهده داخل شانه و انجام عمل جراحی استفاده میشود.
- جراحی آرتروسکوپی شانه مزایایی مانند دوره نقاهت کوتاهتر و کاهش خطر عفونت را دارد.
- این روش معمولاً برای ترمیم پارگیهای جزئی یا متوسط استفاده میشود و مراقبت های بعد از آرتروسکوپی شانه بسیار حیاتی و مهم است.
ج. جراحی ترمیم تاندون با استفاده از گرافت
- در برخی موارد، زمانی که تاندون آسیبدیده به دلیل استفاده طولانیمدت یا آسیب شدید بهطور کامل از بین رفته است، ممکن است از بافت گرافت (از بدن خود بیمار یا از اهداکننده) برای ترمیم تاندون استفاده شود.
- این روش در مواردی که آسیب به بافتها گسترده باشد، ممکن است ضروری باشد.
پیشگیری از پارگی روتاتور کاف
پیشگیری از پارگی روتاتور کاف نقش حیاتی در حفظ سلامت شانه و جلوگیری از آسیبهای بلندمدت دارد. برخی از اقدامات و تمرینات خاص میتوانند به تقویت عضلات شانه، کاهش فشار بر تاندونها و جلوگیری از پارگی کمک کنند. در ادامه، به برخی از مهمترین روشهای پیشگیری از پارگی روتاتور کاف اشاره میکنیم:
1. تمرینات عضله شانه
- تمرینات تقویتی: تقویت عضلات روتاتور کاف و عضلات اطراف شانه میتواند به محافظت از تاندونها کمک کند. تمریناتی مانند چرخش داخلی و خارجی بازو، بالا بردن بازوها و فشار به دیوار میتوانند قدرت عضلات شانه را افزایش دهند و فشار بر روی تاندونها را کاهش دهند.
- تمرینات مقاومتی: استفاده از وزنهای سبک در تمرینات مقاومتی میتواند برای تقویت عضلات روتاتور کاف و سایر عضلات شانه مفید باشد.
- تمرینات کششی: کشش منظم عضلات شانه میتواند از سفتی و تنشهای عضلانی جلوگیری کرده و دامنه حرکتی شانه را حفظ کند. کششهایی مانند کشش بازو به پشت یا کشش عضلات شانه در هنگام حرکت دادن بازوها میتواند به انعطافپذیری بیشتر کمک کند.
- تمرینات کشش عضلات پشتی و سینه: این تمرینات نیز به کاهش فشار بر روی عضلات شانه و روتاتور کاف کمک میکند.
2. آموزش و اصلاح تکنیکهای ورزشی
- تکنیکهای صحیح حرکتی: استفاده از تکنیکهای صحیح هنگام انجام ورزشهایی مانند تنیس، شنا، وزنهبرداری و حتی فعالیتهای روزمره میتواند از آسیبهای شانه جلوگیری کند. برای مثال، در ورزش شنا باید از حرکتهای نادرست بازو که باعث فشار به شانه میشود، پرهیز کرد.
- آموزش ورزشکاران: ورزشکاران باید به تکنیکهای مناسب در فعالیتهای ورزشی خود توجه کنند تا از آسیبهای مکرر به شانه جلوگیری شود.
3. اجتناب از فشار زیاد به شانه
- استراحت: استفاده بیش از حد از شانه در فعالیتهای روزمره یا ورزشی میتواند باعث آسیبدیدگی روتاتور کاف شود. در فعالیتهای تکراری مانند پرتاب توپ یا وزنهبرداری، باید فواصل مناسب برای استراحت وجود داشته باشد.
- استراحت بین فعالیتها: در صورت انجام فعالیتهایی که فشار زیادی به شانه وارد میکنند، استراحتهای منظم برای شانه ضروری است.
4. حفظ وزن سالم و فعالیت بدنی منظم
- حفظ وزن بدن: داشتن وزن مناسب میتواند فشار اضافی روی مفاصل و عضلات بدن، از جمله شانهها، کاهش دهد و از آسیبدیدگیهای ناشی از فشار اضافی جلوگیری کند.
- ورزش منظم: ورزشهای سبک مانند پیادهروی، دویدن، یا تمرینات هوازی برای تقویت عضلات عمومی بدن و افزایش جریان خون به عضلات و تاندونها مفید است.
5. گرمکردن قبل از فعالیتها
- گرم کردن پیش از ورزش: قبل از شروع هر فعالیت ورزشی، باید حتماً از تمرینات گرمکننده برای آمادهسازی عضلات و مفاصل استفاده کرد. این کار به افزایش جریان خون به عضلات و کاهش احتمال آسیب کمک میکند.
- تمرینات کششی قبل از ورزش: انجام کششهای نرم و ملایم پیش از فعالیت ورزشی، عضلات شانه را برای حرکت آماده میکند و از آسیبهای ناشی از حرکات سریع و ناگهانی جلوگیری میکند.
6. مراقبت از سلامتی
- اجتناب از سیگار کشیدن: سیگار کشیدن میتواند به کاهش جریان خون و تضعیف بافتهای بدن، از جمله تاندونها، منجر شود. پرهیز از سیگار کشیدن میتواند به بهبود سلامت شانه و سایر عضلات کمک کند.
- تغذیه مناسب: مصرف مواد مغذی مانند پروتئینها، ویتامین C، ویتامین D و کلسیم میتواند به تقویت بافتها و تاندونها کمک کرده و به بهبود سلامت عمومی شانه کمک کند.
سوالات متداول پارگی روتاتور کاف
درمان پارگی روتاتور کاف بستگی به شدت آسیب و علائم بیمار دارد. در بسیاری از موارد، درمانهای غیرجراحی مانند فیزیوتراپی و داروهای ضد التهاب میتوانند مؤثر باشند. اما در صورتی که پارگی شدید یا کامل باشد، جراحی ممکن است ضروری باشد.
اگر به موقع درمان شود، بسیاری از بیماران میتوانند از درد رها شوند و به فعالیتهای روزمره خود بازگردند. با این حال، در صورتی که آسیب جدی باشد و درمان مناسب انجام نشود، ممکن است درد و محدودیت حرکتی به صورت مزمن باقی بماند.
بله، با افزایش سن، تاندونهای شانه میتوانند ضعیفتر شوند و احتمال آسیبدیدگی آنها افزایش مییابد. همچنین، استفاده مفرط از شانه در طول سالها میتواند باعث آسیب به روتاتور کاف شود.
نتیجه گیری
پارگی روتاتور کاف یکی از شایعترین آسیبهای شانه است که میتواند بهدلیل ضربه، استفاده مفرط از شانه در فعالیتهای خاص یا حتی فرآیند پیری رخ دهد. علائم این آسیب شامل درد شدید، ضعف عضلانی، محدودیت در حرکت شانه، و صدای غیرعادی هنگام حرکت دادن بازو است. در صورت بروز این علائم، مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق و دریافت درمان مناسب بسیار ضروری است.
تشخیص به موقع پارگی تاندون شانه میتواند از پیشرفت آسیب جلوگیری کرده و به درمان مؤثرتر کمک کند. درمانها بسته به شدت آسیب ممکن است شامل روشهای غیرجراحی مانند فیزیوتراپی و داروهای ضدالتهاب، یا در موارد شدیدتر جراحی باشد. بهطور کلی، مراقبتهای پیشگیرانه مانند انجام تمرینات تقویتی و اجتناب از حرکات مضر میتواند به حفظ سلامت شانه کمک کند و از بروز آسیبهای جدی جلوگیری کند.